Το Χαλάνδρι τίμησε την ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Βέλος», ως κορυφαία πράξη του αντιδικτατορικού αγώνα

Στο κατάμεστο Κέντρο Νεότητας, ανάμεσα σε ιστορικές καταγραφές, μνήμες και έντονα συναισθήματα, οι ομιλητές πρόσφεραν ένα «πολύτιμο μάθημα ιστορίας, αυτογνωσίας, ελευθερίας και αγάπης για τη ζωή», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η Αντιδήμαρχος Παιδείας κ. Ιωάννα Αθανασάτου, η οποία συντόνισε την εκδήλωση.

Παρουσία της οικογένειας του θρυλικού κυβερνήτη Νίκου Παππά και στελεχών του πληρώματος του «Βέλος», που ήρθαν από όλη την Ελλάδα για να τιμήσουν την εκδήλωση, αναβίωσαν το ιστορικό πλαίσιο που οδήγησε στη χούντα, η προετοιμασία που απαιτήθηκε για το Κίνημα του Ναυτικού, οι ιστορικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν πάνω στο αντιτορπιλικό «Βέλος», η τεράστια κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας, που ακολούθησε τη γνώση ότι οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας δεν ταυτίζονταν με τη χούντα, αλλά και η προσπάθεια, που δεν έχει ακόμη τελεσφορήσει, για να διασωθεί το «Βέλος», που κινδυνεύει να βυθιστεί στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Καλωσορίζοντας στους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση, ο Δήμαρχος Χαλανδρίου κ. Σίμος Ρούσσος, ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Είμαστε ευγνώμονες για την ελπίδα που δώσατε σ’ αυτόν τον λαό. Η παρουσία όλων σας εδώ επιβεβαιώνει ότι, όσο και αν ορισμένοι προσπαθούν για το αντίθετο, υπάρχουν πολλοί και πολλές σε αυτή την πόλη, που δεν είναι αμνήμονες. Και υπάρχουν ακόμη περισσότεροι, που δεν συμβιβάζονται με την αντίληψη ότι αυτή η πατρίδα πρέπει να θάβει τα μνημεία της, να τσιμεντώνει την ιστορία της και να αφήνει να γίνονται παλιοσίδερα τα σύμβολα του δημοκρατικού της αγώνα.», προσθέτοντας πως: «Μισό αιώνα μετά από την ανταρσία του «Βέλους», οι μνήμες, οι αγωνίες, τα διδάγματα, τα ερωτήματα των ανθρώπων, που σήκωσαν στους ώμους την αντιδικτατορική πάλη, παραμένουν, με άλλον τρόπο βέβαια, τραγικά επίκαιρα και στις μέρες μας. Όχι μόνο γιατί η Δημοκρατία, η Ανεξαρτησία και η Ελευθερία παραμένουν για τον λαό μας έννοιες λειψές, κουτσές και ανολοκλήρωτες, αλλά και στριμωγμένες ανάμεσα σε παράλογες απαιτήσεις, επιτηρήσεις και εξαρτήσεις των αιώνιων δυναστών αυτής της πατρίδας, που αλλάζουν ονόματα αλλά όχι μυαλά, αλλά γιατί η Ιστορία έχει την παραξενιά και απειλεί να επαναλαμβάνεται, ακόμη και όταν αυτό γίνεται ως φάρσα.», και ολοκλήρωσε λέγοντας πως: «Γράφει κάπου ο Νερούδα ότι η ελπίδα έχει δύο παιδιά, την οργή για την πραγματικότητα, και το θάρρος να την αλλάξει. Είμαστε ευγνώμονες σε όλους εσάς του πληρώματος του «Βέλους» και για οργή και για το θάρρος και για την ελπίδα, που δώσατε σε αυτόν τον λαό.».

Ακολούθως, ο αντιναύαρχος ε.α., μέλος του πληρώματος του «Βέλος» και συγγραφέας κ. Κωστής Γκορτζής, ο οποίος ταξίδεψε από τη Θεσσαλονίκη για να συμμετάσχει στην εκδήλωση, συνόψισε με εξαιρετική ακρίβεια τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και το ιστορικό πλαίσιο που «γέννησε» τη στρατιωτική δικτατορία, η οποία «ως πάγιο σχέδιο ανάγκης θεσμικών και εξωθεσμικών κέντρων εξουσίας, από το τέλος του εμφυλίου πολέμου, ήταν αντικειμενικά αναπόφευκτη», όπως τόνισε χαρακτηριστικά.
Επίσης, ο κ. Γκορτζής περιέγραψε την προετοιμασία του Κινήματος του Ναυτικού, την εντυπωσιακή απήχηση που είχε η ανταρσία του «Βέλους» από τη μια άκρη του κόσμου έως την άλλη, χαρακτηρίζοντας «καταλυτικές» τις πολιτικές εξελίξεις, που προκλήθηκαν μετά το προδομένο Κίνημα του Ναυτικού και την ανταρσία στο «Βέλος», και κατέληξε λέγοντας πως: «Το «Βέλος» και το Κίνημα του Ναυτικού δεν ανήκουν σε κανέναν. Ανήκουν στην Ιστορία της Ελλάδας και στην Ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, της κιβωτού που για χιλιάδες χρόνια συντηρεί την ελληνική Δημοκρατία και τον ελληνικό Πολιτισμό στα σκαριά του. Το σωστό ή λάθος των ενεργειών θα το κρίνει η Ιστορία, όταν οι πρωταγωνιστές θα έχουν εκλείψει βιολογικά, αλλά μέχρι τότε ουδείς δικαιούται με φαντασιώσεις να τις οικειοποιείται και να τις εκμεταλλεύεται για οποιονδήποτε λόγο. Είμαστε εδώ και θα είμαστε εδώ να αποτίουμε φόρο και δόξα και τιμή στους απόντες συναδέλφους-συντρόφους στη θάλασσα και στους αγώνες. Δόξα και τιμή σε όλα τα στελέχη του Κινήματος του Ναυτικού του ’73, που διέσωσαν την τιμή και το γόητρο των Ενόπλων Δυνάμεων από το στίγμα της Δικτατορίας.».

Κατόπιν, τον λόγο έλαβε ο κ. Γιώργος Σαραφιανός, ένας εκ των τεσσάρων Χαλανδραίων που υπήρξαν μέλη του «Βέλος» και της ομάδας των 31 αμούστακων ναυτικών, οι οποίοι ακολουθώντας τον καπετάνιο τους Νίκο Παππά ζήτησαν πολιτικό άσυλο στην Ιταλία, περιέγραψε με δάκρυα στα μάτια τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησε στο αντιτορπιλικό, όταν ο Νίκος Παππάς τους συνεπήρε με τα λόγια του για την ελευθερία, αλλά και όσα ακολούθησαν, λέγοντας μεταξύ άλλων πως: «Δεν το είχα ξαναζήσει ποτέ. Να μιλάει ένας κυβερνήτης σε πολεμικό πλοίο για ελευθερία. Εμείς είχαμε μάθει στην πειθαρχία από μικρά παιδιά. Τη λέξη ελευθερία δεν την πολυχρησιμοποιούσαμε. Εγώ, όπως πάντα αυθόρμητος, άρχισα να κλαίω. Γιατί μας μιλούσε για τους συνταγματάρχες, για τους προδότες που ξεφτίλισαν τη χώρα μας και τη Δημοκρατία. «Εγώ θα μείνω έξω», μας είπε. «Θα ζητήσω πολιτικό άσυλο. Όσοι μπορείτε να το δηλώσετε, αρκεί να μην έχετε οικογενειακές υποχρεώσεις, αλλά έχω να σας πω το εξής: Δεν μας εγγυάται κανείς ότι θα πάρουμε πολιτικό άσυλο.». Εκεί τον πίστεψα. Είδαμε όλη τη ζωή μας να περνάει από μπροστά μας, όμως, είχαμε τη συνείδηση. Θέλαμε την ελευθερία. Θέλαμε να κάνουμε την υπέρβαση της ζωής μας. Να σηκώσουμε κεφάλι στους τυράννους. Την άλλη μέρα, λοιπόν, και ‘γω στον κατάλογο γραμμένος, αλλά δεν ήξερα πόσοι άλλοι είναι. Όταν μας είπαν να βγούμε με τη στολή υπ’ αριθμ. 8, την επίσημη στολή, και να πάμε στο δεξί κατάστρωμα, βλέπω εκεί τον Κώστα (Γκορτζής), βλέπω και τους άλλους.».
Επίσης, ο κ. Σαραφιανός μίλησε με τον ίδιο ενθουσιασμό για το τεράστιο κύμα συμπαράστασης, που ξεσήκωσε στην Ιταλία, αλλά και σε όλον τον κόσμο, η ανταρσία του «Βέλους», καθώς και για το πόσο καθοριστική ήταν, κατά την άποψή του, η πίεση που άσκησαν τα εργατικά συνδικάτα της χώρας στην κυβέρνηση του Τζούλιο Αντρεότι, για την παραχώρηση του ασύλου, και ακόμη τόνισε πως: «Σκύβω με σεβασμό το κεφάλι στον Νίκο Παππά, που μας έκανε να κάνουμε την υπέρβαση της ζωής μας, αλλά και σε όλα αυτά τα νέα παιδιά, που προτίμησαν να καταστραφούν.».
Αμέσως μετά ο, επίσης, Χαλανδραίος και μέλος του πληρώματος του «Βέλος», Αλέκος Αβραάμ, αναφέρθηκε στο πώς βίωσε ο ίδιος τη στιγμή της ανακοίνωσης από τον καπετάνιο της ανταρσίας και σε μια σκηνή που, όπως συνήθως συμβαίνει με τα «μικρά», που συνοδεύουν τις μεγάλες ιστορικές στιγμές, δεν θα καταγραφεί, μάλλον, σε κάποιο βιβλίο Ιστορίας, λέγοντας πως: «Με τσάκισε όταν μας μάζεψε και μας μίλησε στο πλοίο. Ανέβηκε στην ανθρωποθυρίδα, εκεί που κατεβαίνεις κάτω στο καράβι, φορούσε γυαλιά, που σπάνια φορούσε, και το δάκρυ κύλαγε κάτω από τα γυαλιά του. Με τσάκισε.», και ακόμη ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Μπήκαμε στα ιταλικά σκάφη, οι ναύτες από το καράβι μάς αποχαιρετούσαν ζητωκραυγάζοντας, απέδωσαν τιμές στον καπετάνιο που έφευγε. Και εκεί ακουγόταν ένα κλάμα. Κοιταζόμασταν. Μέσα στην καμπίνα του σκάφους, ο ανθυποπλοίαρχος, ο κυβερνήτης του σκάφους της ακτοφυλακής του ιταλικού λιμενικού, έκλαιγε με λυγμούς, γιατί δεν άντεξε αυτή την ιστορία της ναυτικής παράδοσης, και θεώρησε τιμή του που έζησε αυτή την παράδοση.».

Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων & Εξορισθέντων Αντιστασιακών (Σ.Φ.Ε.Α.), κ. Ευάγγελος Γιουγκής, αναφέρθηκε στην ανάγκη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων πως: «Το Κίνημα του Ναυτικού και η ανταρσία του «Βέλους» ήταν η πρώτη εκδήλωση στρατιωτικών ενάντια στη χούντα και έδωσε ανάσα στον ελληνικό λαό. […] Κατάλαβε ο λαός ότι υπήρχαν πραγματικά παλληκάρια στον στρατό, στο ναυτικό και στην αεροπορία, που μπήκαν μπροστά και βασανίστηκαν. Ύψιστη τιμή οφείλεται όχι μόνο στους φοιτητές για την κατάληψη της Νομικής και του Πολυτεχνείου αργότερα, αλλά και στους αξιωματικούς και στους στρατιωτικούς και στους οπλίτες, στον Σπύρο Μουστακλή, που βασανίστηκε στην Ε.Α.Τ.-Ε.Σ.Α.. Αυτοί οι άνθρωποι είναι η πραγματική κινητήριος δύναμη, οι παρακαταθήκες μας, για μας και για τις νέες γενιές που έρχονται. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε και σήμερα ναζιστικά μορφώματα, που πρέπει να τα εξαλείψουμε, και μόνο με τέτοιες εκδηλώσεις και πράξεις θα δείξουμε ότι ο λαός δεν αντέχει ούτε χούντες, ούτε ναζιστικά μορφώματα.», ενώ ολοκληρώνοντας την ομιλία του έκανε νέα έκκληση να μεταφερθεί το «Βέλος» από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, λέγοντας χαρακτηριστικά πως: «Πρέπει να έρθει για να σωθεί, αν μείνει εκεί, θα βουλιάξει. Να έρθει εδώ που ανήκει.», προτείνοντας να μεταφερθεί στο Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης στον Φλοίσβο, δίπλα στο «Αβέρωφ» και στα υπόλοιπα σκαριά, που, σύμφωνα με τον κ. Γιουγκή, αποτελούν ζώσα ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού.Επίσης, τον λόγο έλαβε ο κ. Παναγιώτης Χατζηπέρος, μέλος κι αυτός του ιστορικού πληρώματος του αντιτορπιλικού και πρώην περιφερειακός σύμβουλος Αττικής, ο οποίος μίλησε για το σήμερα του θρυλικού σκαριού, που κινδυνεύει να βυθιστεί, λέγοντας μεταξύ άλλων πως: «Να διατηρήσουμε την ιστορική μνήμη, αλλά και το πλοίο που περνάει δύσκολες στιγμές» και ακόμη, αφού αναφέρθηκε στις προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για να διασωθεί το πλοίο, ανέφερε πως: «Τον Νοέμβριο του 2021 κινδύνευσε να βουλιάξει. Διασώθηκε με παρέμβαση ρυμουλκών. Τον Δεκέμβριο κάναμε επιστολή προς τον υπουργό Άμυνας, τον πρωθυπουργό και τους αρχηγούς των κομμάτων, ζητώντας να μεταφερθεί το πλοίο από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, για να γιορτάσουμε τα 50 χρόνια από την ανταρσία του «Βέλους». Τα κόμματα στήριξαν την πρόταση, η κυβέρνηση δεν μας απάντησε ποτέ. Και έρχεται η 29η Μαρτίου και ανοίγει ρήγμα στην πρύμνη του πλοίου. […] Θέλουνε το καράβι να το εξαφανίσουν, δεν θα τους αφήσουμε. Θα το διατηρήσουμε ως μνημείο και ως μουσείο του αντιδικτατορικού αγώνα.».
Επιπλέον, στο πλαίσιο της εκδήλωσης προβλήθηκε οπτικοακουστικό υλικό για τα γεγονότα της εποχής, που ευγενικά παραχώρησε η Ε.Ρ.Τ. από το αρχείο της, και ακόμη, ο Δήμαρχος Χαλανδρίου, κ. Σίμος Ρούσσος, πρόσφερε στους ομιλητές τιμητική πλακέτα και έλαβε από τον αντιναύαρχο ε.α. κ. Κωστή Γκορτζή αναμνηστική πλακέτα με τα διακριτικά του «Βέλους».

Τέλος, στην εκδήλωση μνήμης για την ανταρσία του «Βέλους» παραβρέθηκαν μεταξύ πολλών άλλων: ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής κ. Νίκος Βούτσης, τα μέλη του πληρώματος του αντιτορπιλικού κ.κ. Ανδρέας Βιτάλης και Ιωάννης Γκαρούτσος, οι Αντιδήμαρχοι κ.κ. Δημήτρης Χριστουλάκης, Σέργιος Γκάκας, Έλενα Χριστούλη και Κώστας Γερολυμάτος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Ιωάννης Λαδόπουλος, δημοτικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι φορέων της πόλης του Χαλανδρίου και πλήθος κόσμου.