Περισσότερα από 2.000 βιβλία της προσωπικής βιβλιοθήκης του αείμνηστου εκδότη Γιώργου Χατζόπουλου δωρίστηκαν στον Ιωνικό Σύνδεσμο

Της Παναγιώτας Σούγια
Για τη συγκινητική αυτή εξέλιξη μας μίλησε ο Πρόεδρος του Ιωνικού Συνδέσμου, κ. Γιάννης Κοντίτσης, λέγοντάς μας πως: «Ο Ιωνικός Σύνδεσμος πλέον έχει στην κατοχή του την προσωπική βιβλιοθήκη του Γιώργου Χατζόπουλου, ιδρυτή των εκδόσεων «Κάλβος». Πρόκειται για τη μεγαλύτερη, ίσως, δωρεά με πάνω από 2.000 τόμους βιβλίων ιδιαίτερης αξίας, αφού ανάμεσα σε αυτά συμπεριλαμβάνονται εκδόσεις της δεκαετίας του 1950 και του 1960.
Η δωρεά αυτή μπορεί να συγκριθεί με εκείνη του ποιητή Άγγελου Σημηριώτη, την οποία οι κληρονόμοι του είχαν δωρίσει στον «Ιωνικό Σύνδεσμο», που όπως είναι γνωστό, την Άνοιξη του 1967, στρατιωτικά καμιόνια και φαντάροι με στολές παραλλαγής φόρτωσαν σε καμιόνια, περίπου, δυόμιση χιλιάδες βιβλία, που αποτελούσαν τη Βιβλιοθήκη του Ιωνικού Συνδέσμου, και τα εξαφάνισαν. Σημειώνουμε ότι άλλη μικρότερης έκτασης δωρεά, με αποκλειστικά αγγλόφωνα βιβλία, από τον πρώην αξιωματικό της RAF (Royal Air Force), του Ηνωμένου Βασιλείου, Christopher Sandy, έχει παραδοθεί στον Ιωνικό Σύνδεσμο πριν από 10 χρόνια, περίπου.
Ο Γιώργος Χατζόπουλος δεν ξεχνούσε ποτέ τον Ιωνικό Σύνδεσμο, αφού κατά καιρούς έστελνε βιβλία των εκδόσεών του για να μοιραστούν στα μέλη του.
Στα βιβλία, που παραλάβαμε, περιλαμβάνεται σε δερματόδετη κυκλοφορία η πλήρης σειρά των εκδόσεων «Κάλβος», με βιβλία όπως: η «Ουτοπία», του Τόμας Μουρ, η «Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης», του Άρνολντ Χάουζερ, το «Έρως και Πολιτισμός», του Χέρμπερτ Μαρκούζε, «Της Γης οι Κολασμένοι», του Φραντς Φανόν, το «Γέλιο», του Κούντερα, κείμενα του Μπρεχτ, η «Ελληνική Νομαρχία» και άλλα πολλά.
Σύμφωνα με τον Χρίστο Ρουμελιωτάκη, την παρέα της Βιβλιοθήκης του Ιωνικού Συνδέσμου, πριν από το 1967, αποτελούσαν οι: Δαμιανός Κοκκινίδης, μετέπειτα Ληξίαρχος Νέας Ιωνίας, ο Τάσος Γαλάτης, Ποιητής, ο Νίκος Γαζέπης, Ζωγράφος και Αρχιτέκτων, ο Γιώργος Χατζόπουλος των εκδόσεων «ΚΑΛΒΟΣ», ο Ντίνος Θανόπουλος, μετέπειτα Νομάρχης, ο Φωτογράφος Νίκος Ντουμάνης και ο Σκηνοθέτης και Συγγραφέας Γιώργος Μιχαηλίδης. Σε αυτούς να προσθέσουμε και εκείνους, που ασχολήθηκαν με τη διοίκηση, που ήταν οι Αντώνης Γιοβάνης και Στράτος Μελεμενής.
Σε αυτές τις συναντήσεις, αφηγείται ο Ρουμελιωτάκης, γνώρισαν σπουδαίους ποιητές, όπως τον Τάκη Σινόπουλο, τον Άρη Δικταίο, τον Ιάσονα Ιωαννίδη, τον Λουκά Θεοδωρακόπουλο, τον Βύρωνα Λεοντάρη και τον Μιχάλη Κατσαρό.
Ο Γιώργος Χατζόπουλος, έφυγε στις 23 Φεβρουαρίου 2025 και επιθυμία του ήταν να παραδοθεί όλη η προσωπική του Βιβλιοθήκη στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Εδώ βλέπουμε τις ρίζες, που έχει αποκτήσει ο Ιωνικός Σύνδεσμος στα σχεδόν 75 χρόνια λειτουργίας του, στην ευρύτερη περιοχή της Νέας Ιωνίας. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Εταιρείας Μελέτης Αριστερής Νεολαίας: «Ο Γιώργος Χατζόπουλος γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1938, στη Μεσσηνία. Από το 1948 κατοίκησε στο Νέο Ηράκλειο, όπου και τελείωσε το δημοτικό σχολείο. Συνέχισε τις σπουδές του σε ιδιωτικό νυχτερινό γυμνάσιο και στο δημόσιο ημερήσιο γυμνάσιο της Νέας Ιωνίας, ενώ, ταυτόχρονα, φοιτούσε στη Σχολή Κλωστοϋφαντουργίας (των ιδιωτικών «Σχολών Πάλμερ»). Εργάστηκε ως Σχεδιαστής-Υφαντουργός σε βιομηχανίες της Ν. Ιωνίας. Το 1956, μπήκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία τελείωσε το 1961. Αναδείχθηκε στέλεχος του αριστερού φοιτητικού κινήματος, εμπλεκόμενος στη δημιουργία και στη σύνταξη του φοιτητικού φύλλου «Πανσπουδαστική». Υπηρέτησε ως στρατιώτης γ΄ κατηγορίας στην πειθαρχική μονάδα 819 ΜΛΜ (1964–1965). Πρωτοστάτησε στην έκδοση της δεκαπενθήμερης εφημερίδας των Βορείων Προαστίων «Πρωτοπορία», με έδρα το Νέο Ηράκλειο Αττικής (Ιανουάριος 1966 έως Απρίλιος 1967). Το δικτατορικό καθεστώς τον έστειλε στη Γυάρο μέχρι τα τέλη του 1967. Τον Φεβρουάριο του 1968 δημιούργησε, μαζί με άλλους, τον εκδοτικό οίκο «Κάλβος», στο περιβάλλον του οποίου συνέχισε την αντιδικτατορική του δράση. Επίσης, συνέβαλε στην έκδοση του περιοδικού «Σύγχρονος Κινηματογράφος» (1969-1974), στην επαναλειτουργία του «Θεάτρου Ν. Ιωνίας» (1972) στο κέντρο της Αθήνας με το όνομα «Ανοιχτό Θέατρο» και, κυρίως, στον συντονισμό της -κρυφής και φανερής- κίνησης (1971–1976) ενάντια στις δραστηριότητες του «Ιδρύματος Φορντ» στην Ελλάδα.
Ο Ιωνικός Σύνδεσμος θα προσθέσει τα βιβλία αυτά στη Βιβλιοθήκη του, αφού πρώτα γίνει ψηφιακή ταξινόμηση από εξειδικευμένη Βιβλιοθηκονόμο, όπως έγινε και σε όλα τα βιβλία του Ιωνικού Συνδέσμου.
Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία θα γίνει ειδική εκδήλωση υποδοχής των βιβλίων. Ως Ιωνικός Σύνδεσμος ευχαριστούμε τον Πολύκαρπο Πολυκάρπου και τον Δημήτρη Δημόπουλο, υπεύθυνο του Εναλλακτικού Βιβλιοπωλείου και των εκδόσεων «Κουκκίδα», που βοήθησαν στην πραγματοποίηση της επιθυμίας του Γιώργου Χατζόπουλου και λειτούργησαν ως σύνδεσμος ανάμεσα στον Ιωνικό Σύνδεσμο και στην οικογένεια Χατζόπουλου.».

Από την πλευρά του, ο Ταμίας του Ιωνικού Σύνδεσμου, κ. Κωνσταντίνος Στούπης, δήλωσε σχετικά πως: «Ευχαριστούμε πολύ τον αείμνηστο Γιώργο Χατζόπουλο για την προσφορά του αυτή στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Σε μια εποχή, που το βιβλίο έχει απαξιωθεί, εμείς επιμένουμε να του δίνουμε την αξία που έχει ή έστω που θα έπρεπε να έχει στη ζωή μας. Θα φροντίσουμε, λοιπόν, από τη μεριά μας να φτιάξουμε τη Βιβλιοθήκη του συλλόγου ακόμη πλουσιότερη, ώστε να συνεχιστεί το έργο της δανειστικής προσφοράς, που έχουμε προς όλα τα μέλη και προς οποιονδήποτε Ιωνιώτη.».

Επίσης, ο κ. Δημήτρης Δημόπουλος, εκδότης των εκδόσεων «Κουκκίδα» (Θεμιστοκλέους 37, Αθήνα), συνεργάτης επί πολλά χρόνια του Γιώργου Χατζόπουλου, ο οποίος όταν έκλεισε ο «Κάλβος» συνέχισε να εκδίδει τα βιβλία του, ανάφερε σχετικά πως: «Ο Γιώργος Χατζόπουλος γεννήθηκε στις 12 Φλεβάρη του 1938, στην Οιχαλία της Μεσσηνίας, και ήρθε στην Αθήνα μέσα στον εμφύλιο, μέσα σε αυτό που λέμε «λευκή τρομοκρατία» μετά το 1944, γιατί ο πατέρας του ήταν στο Ε.Α.Μ. και ήταν στα «λαϊκά δικαστήρια», οπότε τους κυνήγησαν και έφυγαν από το χωριό τους και ήρθαν στη Νέα Ιωνία.
Ο Γιώργος σπούδασε Υφαντουργός και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή. Μάλιστα, είχε δουλέψει ως Υφαντουργός κάποια χρόνια στη Νέα Ιωνία. Μετά που τελείωσε και τη Νομική είχε παντρευτεί με την Άννα Γέμελα-Χατζοπούλου, με την οποία ζήσανε μαζί 64 χρόνια.
Ο Γιώργος είχε παίξει ρόλο στη Νέα Ιωνία και στο Ηράκλειο, γιατί εκεί έμενε. Είχε βοηθήσει πολύ στο να περάσει ο Ιωνικός Σύνδεσμος από την άκρα δεξιά στις προοδευτικές δυνάμεις και ήταν πολύ χαρούμενος, που το είχε πετύχει αυτό. Πάντα είχε μια αναφορά στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Είχε ζήσει στη Νέα Ιωνία, όπου είχε πολλούς φίλους, και μέχρι τα τελευταία χρόνια πήγαινε τακτικά. Οπότε, πριν από 3-4 χρόνια, 6 μήνες μετά που έπαθε το εγκεφαλικό, μου είχε πει ότι τη Βιβλιοθήκη του, που ήταν πολύ μεγάλη, όλα του τα προσωπικά βιβλία, να πάνε στον Ιωνικό Σύνδεσμο, όπως και έγινε, καθώς στείλαμε στον «Ιωνικό» 116 κούτες με βιβλία του. Ήταν μια εντολή, την οποία έδωσε σε εμένα, που τον φρόντιζα τα τελευταία χρόνια. Και επειδή υπήρχε άμεση σχέση και εμπιστοσύνη, μου έκανε πληρεξούσια για την ταφή του και την καύση του, διότι ήθελε να τον πάμε στο Αποτεφρωτήριο, και για τα βιβλία του, που ήθελε να πάνε στη Νέα Ιωνία και στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Και αν γίνει κάποια αίθουσα γι’ αυτό να γραφτεί το όνομά του και της γυναίκας του της Άννας. Οπότε, αυτό το κάναμε και το ολοκληρώσαμε.
Με τον Γιώργο ήμασταν για πολλά χρόνια συνεργάτες και όταν έκλεισε τις εκδόσεις «Κάλβος», εδώ και δέκα χρόνια, συνέχισα να επανεκδίδω τα βιβλία του. Είχαμε μια πολύ φιλική σχέση, εμπορική-συνεργατική και κοινωνική.
Ο Γιώργος Χατζόπουλος ήταν ένας άνθρωπος, που πάλεψε από τη δεκαετία του ’50 και μετά με τη φτώχεια και με τις διώξεις, όπως όλοι της εποχής. Τη δεκαετία του ’60 συμμετείχε σε όλα τα πολιτικά της Αριστεράς. Δηλαδή, ήταν πιο πολύ κοντά στη νεολαία Λαμπράκη και στην αντιαποικιακή κίνηση «Φίλοι των Νέων Χωρών», του Νίκου Ψυρούκη. Ήταν εκδότης για μεγάλο διάστημα της «Πανσπουδαστικής», του Οργάνου τότε της Νεολαίας. Και μέσα στη χούντα, όταν γύρισε μετά την εξορία, φτιάξανε τον «Κάλβο» μια ομάδα ανθρώπων, ο οποίος έπαιξε μεγάλο ρόλο στην εποχή του.
Εν τω μεταξύ, είχε βοηθήσει πάρα πολύ στη Νέα Ιωνία να γίνει το Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη, καθώς ήταν στην ίδια ομάδα και το είχε στηρίξει πολύ. Δηλαδή, ο «Κάλβος» δεν ήταν απλά ένα εκδοτικό εγχείρημα, αλλά ήταν ένα πολιτιστικό και πολιτικό εγχείρημα. Έβγαλε βιβλία, τα οποία δεν μπορούσε να βγάλει κανένας άλλος εκείνη την εποχή. Ήταν πρωτοποριακός σε πολλά πράγματα. Έκανε διαγωνισμούς για νέους Λογοτέχνες και βοήθησε πάρα πολύ κόσμο νέων να αναδειχθεί. Από τότε έκανε πάρα πολλές προσφορές στα βιβλία. Δηλαδή, έβγαζε τα βιβλία σε δύο εκδοχές: Μία φθηνή για τους φοιτητές και τον πιο φτωχό κόσμο, και μία πολύ πιο ακριβή, που ήταν για τα μεσαία στρώματα κ.τ.λ., οπότε είχε και αυτή τη λογική.
Έβγαζε τα βιβλία του σε πολλές χιλιάδες αντίτυπα, από 3.000 έως και 8.000, τα οποία τα τοποθετούσε μέσα σε δυο μέρες στα βιβλιοπωλεία του κέντρου της Αθήνας. Είχε καταφέρει να μοιράζει στα βιβλιοπωλεία από την Πατησίων μέχρι το Κουκάκι 2.000 βιβλία. Τώρα, τα βιβλία βγαίνουν σε 1.000 αντίτυπα, στην καλύτερη περίπτωση, ενώ τότε βγαίνανε σε χιλιάδες. Και, βέβαια, έδινε παντού βιβλία δωρεάν, σε όποιον ζήταγε. Σε Βιβλιοθήκες, σε Συλλόγους Ελλήνων του εξωτερικού. Τώρα, που πέθανε, αρκετοί με πήραν τηλέφωνο και μου είπανε ότι ο Γιώργος τους βοήθαγε σε διάφορους Συλλόγους στη Γερμανία και στην Ευρώπη με βιβλία, όπου έστελνε κούτες ολόκληρες.».

Ακόμη, ο κ. Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Ηθοποιός, Σκηνοθέτης, Θεατρολόγος και Συγγραφέας, μιλώντας για τον Γιώργο Χατζόπουλου, είπε πως: «Ο Γιώργος Χατζόπουλος ήταν ένα πολύ φωτισμένο άτομο, συνειδητοποιημένος, βαθιά πολιτικοποιημένος, ένας από τους φωτεινούς αγωνιστές της Αριστεράς. Έχει προσφέρει πολλά πράγματα στην πολιτική ζωή και, βέβαια, είναι ο ιδρυτής και ο κύριος εμψυχωτής των περίφημων εκδόσεων «Κάλβος», οι οποίες ιδρύθηκαν καταμεσής της χούντας, και το πρώτο βιβλίο που εξέδωσε ήταν η «Ελληνική Νομαρχία», το σπουδαιότερο κείμενο του Ελληνικού Διαφωτισμού.
Ο «Κάλβος» είχε μια πολύ σπουδαία εκδοτική πορεία. Ο Γιώργος Χατζόπουλος ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της γενιάς του 1-1-4, Διευθυντής του σπουδαίου φοιτητικού περιοδικού της «Πανσπουδαστικής», που έβγαινε πριν από τη χούντα, και πρωταγωνίστησε, ουσιαστικά, στα πολιτικά δρώμενα της εποχής μέχρι το 1967.
Μετά ίδρυσε τον «Κάλβο» και είχε μια πολύ σπουδαία εκδοτική δραστηριότητα και ήταν πάντοτε παρών στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες.
Τον Γιώργο Χατζόπουλο τον ξέρω από μικρός ακόμη, από μαθητής Γυμνασίου, διότι ήμουνα συμμαθητής με τον αείμνηστο αδερφό του Γιάννη Χατζόπουλο, που ήταν ένα από τα ηγετικά στελέχη του ΠΑ.ΣΟ.Κ..
Ο Γιώργος Χατζόπουλος ήταν μαθητής στο 1ο Γυμνάσιο της Νέας Ιωνίας. Είχαν έρθει από την Πελοπόννησο, από τη Μεσσηνία. Έζησε, όμως, πολύ έντονα την πολιτική. Αν και το σπίτι του ήταν στο Νέο Ηράκλειο, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στα πολιτιστικά της Νέας Ιωνίας, ιδιαίτερα στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Ήταν ο άνθρωπος, που απάλλαξε τον Ιωνικό Σύνδεσμο από τους συντηρητικούς δεξιούς της Νέας Ιωνίας και κατάφερε να περιέλθει ο Σύλλογος στα χέρια της προοδευτικής Αριστεράς.
Ήταν θέληση του Γιώργου να δώσει τα βιβλία του στη Νέα Ιωνία. Εγώ απλώς του πρότεινα να τα δώσει στον Ιωνικό Σύνδεσμο. Και αυτός το δέχτηκε με πολλή μεγάλη χαρά, διότι είχε ζήσει στον Ιωνικό Σύνδεσμο, είχε αγωνιστεί για τον Ιωνικό Σύνδεσμο. Οπότε, νομίζω ότι δεν μπορούσε να γίνει κάτι καλύτερο με τα βιβλία του Γιώργου.
Εγώ, απλώς έφερα σε επαφή τον Πρόεδρο του Ιωνικού Συνδέσμου, τον Γιάννη Κοντίτση, με τον εκτελεστή της διαθήκης του Γιώργου Χατζόπουλου, τον Δημήτρη Δημόπουλο, τον Διευθυντή των εκδόσεων «Κουκκίδα». Δεν έκανα τίποτε άλλο.
Ό,τι και να πεις για τον Γιώργο Χατζόπουλο είναι λίγα. Ο Γιώργος Χατζόπουλος για εμένα, προσωπικά, ήταν ο άνθρωπος που μου έμαθε πώς να μεταφράζω ένα βιβλίο. Τις πρώτες μου μεταφράσεις τις έκανα στον «Κάλβο».».

Ακολουθεί η φωτογραφική απεικόνιση της πορείας των προσωπικών βιβλίων του Γιώργου Χατζόπουλου από το σπίτι του στον Ιωνικό Σύνδεσμο: