Συνεχίζεται στην Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας η Έκθεση σπάνιων φωτογραφιών και εγγράφων, αφιερωμένη στα 100 χρόνια της Νέας Ιωνίας Αττικής

Ρεπορτάζ-Φωτογραφίες: Παναγιώτα Σούγια
Η εξαιρετική αυτή έκθεση, η οποία θα συνεχίσει για λίγο καιρό ακόμη τη λειτουργία της στο Πνευματικό Κέντρο της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, πρόκειται για μία μοναδικής ιστορικής αξίας συλλογή του Προέδρου της «Ένωσης», κ. Λουκά Χριστοδούλου, αποτελούμενη από φωτογραφίες, τοπογραφικά διαγράμματα, σφραγίδες και πιστοποιητικά προσφυγικών σωματείων, και, γενικά, σπάνια έγγραφα, που χρησιμοποιούσαν οι πρόσφυγες κατά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στην περιοχή.

Με την ευκαιρία της λειτουργίας της συγκεκριμένης έκθεσης, την οποία πραγματικά αξίζει να την επισκεφτούν όλες και όλοι όσοι ενδιαφέρονται για το ιστορικό παρελθόν και την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα, ο Πρόεδρος της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, κ. Λουκάς Χριστοδούλου, μας έκανε μια ξενάγηση στην έκθεση, δίνοντάς μας ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα εκθέματα.
Η περιήγησή μας ξεκίνησε από την κλασική πια τεράστια φωτογραφία του ιστορικού κέντρου της Νέας Ιωνίας, όπως ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1920, για την οποία ο κ. Λουκάς Χριστοδούλου μας είπε με περηφάνια πως: «Πρόκειται για μία φωτογραφία-ντοκουμέντο του 1929 από το ιστορικό κέντρο της Νέας Ιωνίας, πολύ υψηλής ανάλυσης, η οποία προέκυψε από την ενοποίηση τριών φωτογραφιών, οι οποίες βρέθηκαν στο αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α.. Έτσι, με τη συγκόλληση εκείνων των φωτογραφιών, κατόπιν προσωπικής μου επιμέλειας, έχουμε την πρώτη πανοραμική φωτογραφία της Νέας Ιωνίας, όπου διακρίνονται, μεταξύ άλλων, το οικοδομικό τετράγωνο 150, η Λεωφόρος Ηρακλείου, το ασκέπαστο ποτάμι, που σήμερα είναι η οδός Εθνικής Αντιστάσεως, το Δημοτικό Σχολείο και η σιδηροδρομική γραμμή.».

Στη συνέχεια, είδαμε τον πρώτο χάρτη της Επιτροπής Αποκατάστασης, για τον οποίο ο κ. Λουκάς Χριστοδούλου μας είπε πως: «Εδώ θα δούμε τον πρώτο χάρτη, που στη λεπτομέρειά του έχει σχεδιάσει η Επιτροπή Αποκατάστασης προσφύγων, με ημερομηνία 1930, όπου απεικονίζονται τα οικοδομικά τετράγωνα του ιστορικού κέντρου, ένα μέρος της Ελευθερούπολης και ένα μέρος της σημερινής συνοικίας των Πευκακίων. Είναι ένας εκπληκτικός χάρτης, ο οποίος εστιάζεται στην Ελευθερούπολη και απεικονίζονται τα εργοστάσια της βιομηχανικής αυτής περιοχής.», ενώ για εκτιθέμενα Τοπογραφικά Διαγράμματα μας είπε πως: «Όπως βλέπετε, εκτίθενται τοπογραφικά και ρυμοτομικά διαγράμματα όχι μόνο οικοδομικών τετραγώνων, αλλά και ολόκληρων συνοικιών, τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά.».

Κατόπιν, είδαμε έκπληκτοι σε πολύ καλή κατάσταση ευδιάκριτες σφραγίδες δεκάδων προσφυγικών σωματείων, για τις οποίες ο κ. Χριστοδούλου μας είπε πως: «Υπάρχουν σφραγίδες από όλα, σχεδόν, τα μικρασιατικά προσφυγικά σωματεία, που λειτουργούσαν την περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι σφραγίδες αυτές τίθεντο επί των εγγράφων, συνήθως πιστοποιητικών, προκειμένου οι αντίστοιχοι προσφυγικοί σύλλογοι να εκδώσουν τα πιστοποιητικά εκείνα δίκην ταυτότητος, καθώς τότε δεν υπήρχαν Ληξιαρχεία, και οι πρόσφυγες διέθεταν νομιμοποιητικά έγγραφα γραμμένα στην Οθωμανική γλώσσα, διότι ήταν Χριστιανοί Ορθόδοξοι Οθωμανικής υπηκοότητας. Όταν, λοιπόν, ήρθαν εδώ, δεν υπήρχε αντίστοιχο Ληξιαρχείο, το οποίο αργότερα, από το 1929 και έπειτα, εγκαταστάθηκε στη Νέα Ιωνία ως απόσπαση από τον Δήμο Αθηναίων. Από τότε άρχισε το Ληξιαρχείο να εκδίδει τα διάφορα πιστοποιητικά: γάμου, βαφτίσεων, θανάτου κ.τ.λ..».

Ακολούθως, είδαμε τα έγγραφα της ενότητας των πιστοποιητικών, για τα οποία ο κ. Χριστοδούλου μας είπε χαρακτηριστικά πως: «Τα προσφυγικά σωματεία διαδραμάτισαν πολύ σπουδαίο ρόλο κατά τα πρώτα εξαιρετικά δύσκολα χρόνια της εγκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων στην περιοχή μας. Καθώς ήταν αναγνωρισμένα από το κράτος, τα πιστοποιητικά που εκδίδανε χρησιμοποιούνταν ως μέσον αναγνώρισης στις διάφορες συναλλαγές που γίνονταν τότε από τους πρόσφυγες, όπως π.χ. με την Εθνική Τράπεζα, είτε για να λάβουν μέρος των αποζημιώσεών τους για τις περιουσίες που άφησαν πίσω τους στη Μικρά Ασία, είτε για να πάρουνε δάνεια ή να κάνουν οποιεσδήποτε άλλες συναλλαγές. Επίσης, από τα πιστοποιητικά αυτά βεβαιωνόταν πως οι άνθρωποι εκείνοι, οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, δεν είχαν τύχει αγροτικής αποκατάστασης. Δηλαδή, δεν είχαν πάρει αγροτεμάχιο στην επαρχία και ως εκ τούτου μπορούσαν να υποβάλλουν αιτήσεις για τη διεκδίκηση ενός οικοπέδου ή ενός οικήματος, είτε να το νοικιάσουν, είτε να το αγοράσουν.».

Επίσης, στην ενότητα με τα διάφορα έγγραφα, είδαμε σχεδιαγράμματα και πιστοποιητικά, τα οποία περιγράφουν αναλυτικά τα περιουσιακά στοιχεία των προσφύγων στις εστίες τους, τις οποίες εγκατέλειψαν βίαια και άμεσα, αλλά και τις εκτιμήσεις των Επιτροπών για την αξία των εγκαταλειμμένων περιουσιών τους, οι οποίες δεν ήταν μόνο σε ακίνητα, αλλά σε κινητά και ακίνητα, ενώ ο κ. Χριστοδούλου μας πληροφόρησε πως: «Ακόμη, υπήρχαν έγγραφα, όπου αποτυπώνονταν οι σοδιές, που δεν προλάβανε να αποκομίσουν λόγω της βίαιης αποχώρησής τους, καθώς τα ελαιόδεντρα, τα καρποφόρα δέντρα κ.τ.λ. είχαν κάποια αξία. Όλα αυτά, λοιπόν, έχουν αποτυπωθεί σε αυτές τις εκκαθαρίσεις των εγκαταλειμμένων περιουσιών.».

Επίσης, αμέσως μετά από την ολοκλήρωση της περιήγησής μας στην εξαιρετικά σημαντική αυτή έκθεση, την οποία επαναλαμβάνουμε πως ωφέλιμο είναι να την επισκεφτούν όλες και όλοι, ο κ. Χριστοδούλου τόνισε πως: «Και, βέβαια, υπάρχουν και κάποια πολύ σπάνια έγγραφα, τα οποία έχουν μεγάλη ιστορική και συλλογική αξία.» και ακόμη διευκρίνισε πως: «Αν τυχόν κάποιος θέλει να επισκεφτεί την έκθεση, θα πρέπει προηγουμένως να καλέσει στο τηλέφωνο: 6977361088.».