Παρουσιάστηκε στη Νέα Ιωνία Αττικής το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο της κ. Βασιλικής Μελέτη: «Έμφυλη Βία: από τη Ρητορική στη Βίαιη Πράξη»

Του Απόστολου Σαλονικίδη
Στη σημαντική αυτή εκδήλωση, την οποία προλόγισε και συντόνισε η Δημοσιογράφος-Αρχισυντάκτρια της καθημερινής πανελλήνιας διαδικτυακής εφημερίδας μας ΠΥΡΡΑ NEWS, κ. Παναγιώτα Σούγια, παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης π. Αυγουστίνος Βλάχος, εκπροσωπώντας τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος κ.κ. Γαβριήλ, η Αντιδήμαρχος Διαχείρισης Ανθρωπίνων Πόρων και Πρόεδρος του Παραρτήματος Ν.Ι.Φ.Η.Μ. της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας κ. Ελισάβετ Γεωργιάδου, η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Αναστασία Κλάρα, ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Αλλαγή για τη Νέα Ιωνία» κ. Βασίλης Χριστοδούλου, ο δημοτικός σύμβουλος της παράταξης «Δημιουργία Αλληλεγγύη» κ. Γιώργος Τσιακαλάκης, η δημοτική σύμβουλος της παράταξης «Δύναμη προοπτικής» κ. Αγγελική Σακαλόγλου, ο ανεξάρτητος δημοτικός σύμβουλος κ. Μιλτιάδης Καναβός, ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και Πρόεδρος της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας κ. Λουκάς Χριστοδούλου, ο Πρόεδρος του Σωματείου Ινεπολιτών-Κασταμονιτών Νέας Ιωνίας κ. Αντώνης Κοντίτσης, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Αλαγιωτών Νέας Ιωνίας κ. Γιώργος Νουβέλογλου, η Πρόεδρος της Πολιτιστικής Ένωσης Μικρασιατών «Η Καππαδοκία» κ. Κούλα Μπρόλιου, το μέλος του Α.Γ.Σ. «ΑΝΑΤΟΛΗ» Νέας Ιωνίας και συγγραφέας κ. Κωνσταντίνος Τσαγκαράκης, η κ. Ξένια Παλιόγλου από την Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας, η Μαέστρος της Παιδικής-Νεανικής Χορωδίας του Δήμου Νέας Ιωνίας κ. Εύη Χλωρού, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιωνικού Συνδέσμου κ.κ. Δέσποινα Γεωργαντζή (Αντιπρόεδρος), Κωνσταντίνος Στούπης (Ταμίας), Φωτεινή Παπαδοπούλου (Γραμματέας) και Αγγελική Σαρηγιάννη (Κοσμήτορας), καθώς και ο επίτιμος Πρόεδρος του «Ιωνικού» κ. Τάκης Κωστιδάκης.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον Πρόεδρο του Ιωνικού Συνδέσμου, κ. Γιάννη Κοντίτση, ο οποίος καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους και αναφέρθηκε εν συντομία στο έργο της συγγραφέα, λέγοντας πως: «Έχουμε τη χαρά και την τιμή να παρουσιάζουμε μέσα σε λίγους μήνες το 2ο βιβλίο μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιωνικού Συνδέσμου. Το πρώτο ήταν του Ταμία του συλλόγου, Κώστα Στούπη, ενώ σήμερα παρουσιάζουμε το βιβλίο της Ειδικής Γραμματέως Βασιλικής Μελέτη.
Αυτό δείχνει αφενός ότι ο Ιωνικός Σύνδεσμος συγκεντρώνει, όπως παλαιότερα και σήμερα, μια νέα γενιά συγγραφέων, που γράφουν λογοτεχνικά έργα, αλλά αγγίζουν και σύγχρονα προβλήματα, όπως το φαινόμενο της έμφυλης βίας, που ασχολείται το βιβλίο, που παρουσιάζουμε σήμερα, και αφετέρου τείνει να γίνει χώρος, όπου συγκεντρώνει αργά και σταθερά μια νέα γενιά, που με τη δράση και τα γραπτά δοκίμιά της θα αφήσει το στίγμα της στην 2η εκατονταετία της Νέας Ιωνίας.
Η Βασιλική Μελέτη είναι από τα νέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιωνικού Συνδέσμου. Σε αυτούς τους λίγους μήνες συμμετέχει ενεργά με προτάσεις και με ενεργή συμμετοχή σε όλες τις δράσεις του συλλόγου. Άλλωστε, αν κάποιος διαβάσει το βιογραφικό της θα δει την έντονη δραστηριότητά της σε συγγραφικό και συλλογικό επίπεδο.

Το 2ο βιβλίο της, που παρουσιάζεται σήμερα: «Έμφυλη Βία: Από τη ρητορική στη βίαιη πράξη», καταπιάνεται με ένα θέμα, που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα. Το φαινόμενο της έμφυλης βίας δεν γνωρίζει σύνορα, δεν μας είναι άγνωστο. Όλοι μας, είτε σε επίπεδο κοινωνίας είτε σε προσωπικό επίπεδο, έχουμε γίνει μάρτυρες αυτού του φαινομένου. Οι διακρίσεις πάντα υπήρχαν στις κοινωνίες και αυτές παλεύουν οι συγγραφείς, αλλά και οι κοινωνικοί αγώνες, που γίνονται, προκειμένου να αλλάξουν νοοτροπίες, ιδέες, απόψεις για το καθετί διαφορετικό.
Σε ταινία-ντοκιμαντέρ του Γερμανού Ψυχολόγου, Ψυχαναλυτή, Κοινωνιολόγου, Ανθρωπιστή και Φιλόσοφου Έριχ Φρομ, ενός από τους σημαντικότερους Ψυχολόγους του 20ου αιώνα, τον ρωτάει ένας Αμερικάνος γιατί έφυγε από τη Ναζιστική Γερμανία. Ο Φρομ απαντά: γιατί είναι Εβραίος. Ο Αμερικάνος του λέει γεμάτος περηφάνια: «Εμείς στη δημοκρατία μας δεν έχουμε αυτές τις διακρίσεις.». Ο Φρομ παρατηρεί ότι υπάρχουν λεωφορεία ξεχωριστά για μαύρους και ρωτάει γιατί. Η αφοπλιστική απάντηση του Αμερικάνου είναι: «Μα, αυτοί είναι μαύροι.». Πάντα υπάρχει μία δικαιολογία για τον θύτη, που δεν μπορεί να κατανοήσει ότι οποιαδήποτε μορφή βίας αποτελεί ενέργεια, που θεωρείται σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με ποικίλες επιπτώσεις στο θύμα. Και ανοίγω μια μικρή παρένθεση: δέστε τώρα πώς φέρονται τα παλιά θύματα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Εβραίοι, σήμερα στους Παλαιστινίους και σε όποιον δεν συμφωνεί μαζί τους.
Ένα άλλο φαινόμενο, που αναφέρει η συγγραφέας, είναι για την περίοδο της πανδημίας και την επιβολή περιοριστικών μέτρων, όπου υπήρξε τεράστια αύξηση της έμφυλης βίας, με τις γυναικοκτονίες να αυξάνουν τη μακρά λίστα δολοφονιών παγκοσμίως και την κάθε μορφή βίας σε παιδιά. Η Βασιλική επιδιώκει να εξηγήσει το φαινόμενο και να προσδιορίσει τους λόγους ανάπτυξής του. Διαπιστώνει ότι η βία έχει βαθιές ρίζες, ενώ η σύγχρονη μορφή της εκδηλώνεται στην πράξη μέσω της ενδοοικογενειακής βίας, της σωματεμπορίας, των βιασμών, της σεξουαλικής παρενόχλησης και άλλων ειδεχθών πράξεων.
Παροτρύνει τις γυναίκες να καταγγέλλουν κάθε βίαιο γεγονός στις αρμόδιες αρχές. Οφείλουν να διεκδικήσουν, σημειώνει, μέσα από τα συλλογικά όργανα καλύτερη ποιότητα ζωής απέναντι σε μια κοινωνία, που δημιουργεί και συντηρεί τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Μόνη λύση ο μακροχρόνιος αγώνας για την εξάλειψη της έμφυλης βίας, με θεσμικές παρεμβάσεις και ριζικές αλλαγές, αλλά, κυρίως, συστηματική ατομική και μαζική κινητοποίηση απέναντι σε στερεότυπα και νοοτροπίες.
Καλοτάξιδο το βιβλίο σου Βασιλική.».

Αμέσως μετά, τον λόγο έλαβε η βουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ.-Κινήματος Αλλαγής Βόρειου Τομέα Αθήνας, Δικηγόρος κ. Μιλένα Αποστολάκη, η οποία είπε πως: «Βρίσκομαι με μεγάλη χαρά, σήμερα στο κοινό της αίθουσας του «Αστέρα», με την παρουσίαση του βιβλίου της Βασιλικής Μελέτη, που είναι μία γυναίκα, την οποία γνωρίζω, αγαπώ και εκτιμώ. Και έτσι, παρά το γεγονός ότι ξέρει πως έχω μια πολύ μεγάλη υποχρέωση, που δεν θα μου επιτρέψει να είμαι στη συνέχεια εδώ, ήθελα να είμαι παρούσα σε ένα ορόσημο στην τόσο πλούσια και δημιουργική πορεία της ως συγγραφέα, θα πρόσθετα και θα υπογράμμιζα ως ενεργού πολίτη, η οποία θα έλεγα ότι αυτό είναι το βασικό της χαρακτηριστικό. Είναι επιστήμονας, είναι μια επαγγελματίας, αλλά είναι και ένα στέλεχος του Ιωνικού Συνδέσμου, δηλαδή, ένας ενεργός πολίτης. Ένας πολίτης, που ενδιαφέρεται για τον Δήμο της, που ενδιαφέρεται για το επάγγελμα και την επιστήμη της, που ενδιαφέρεται για τον διπλανό της. Και είναι σαφές ότι υπάρχει μια θεματολογία, που την ενδιαφέρει, είναι τα ζητήματα της έμφυλης βίας, εξ ου και το δεύτερο βιβλίο της, που πραγματεύεται και πάλι τα ζητήματα αυτά, από τη ρητορική στη βίαιη πράξη. Δυστυχώς, το βιβλίο της Βασιλικής Μελέτη είναι πάρα πολύ επίκαιρο.».

Ακόμη, η κ. Αποστολάκη ανάφερε, μεταξύ άλλων, πως: «Πρέπει λίγο να σταθούμε και να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτό το θέμα. Το λέω γιατί ως υπεύθυνη για τα ζητήματα Δικαιοσύνης στο κόμμα μου έχουμε δει το τελευταίο διάστημα έναν υπερπληθωρισμό, νομοθετικό πληθρωρισμο, από την πλευρά της κυβέρνησης, η οποία μερικές φορές με αντανακλαστικά που παραπέμπουν στις τηλεοπτικές εκπομπές και σε πάνελ, σπεύδει να νομοθετήσει χωρίς την απόσταση και ψυχραιμία, και τα γεγονότα που χρειάζεται προκειμένου το ποινικό οπλοστάσιο της ελληνικής κοινωνίας να είναι επαρκές και να είναι κυρίως αποτελεσματικό. Αλλά αναρωτιέμαι και φαντάζομαι θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι δεν είναι μόνο ζήτημα ποινικού οπλοστασίου. Χρειάζονται πολύ περισσότερα ασφαλώς. Χρειάζεται μία ποινική νομοθεσία πλήρης, αποτρεπτική και προληπτική. Ασφαλέστερα, χρειάζονται όλα αυτά τα εργαλεία της τεχνολογίας και πολύ περισσότερα, τα οποία θα μπορούσαν να προστατεύσουν ένα άτυχο κορίτσι, που πριν από λίγους μήνες έχασε τη ζωή του στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων, ενώ τα είχε κάνει όλα σωστά. Ενώ είχε τηρήσει όλο το πρωτόκολλο. Άρα, πέρα από αυτά, θα ξεκινήσω από το βασικό, από την Άλφα Βήτα, από την οικογένεια και το σχολείο, από εμάς, που μεγαλώνουμε, κατ’ αρχήν, αγόρια, θα έλεγα από όλους τους γονείς, που πρέπει να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με ένα βασικό και κυρίαρχο συστατικό, αυτό του σεβασμού στον άλλον. Δηλαδή, του σεβασμού στον εαυτό μας.», συνέχισε επισημαίνοντας πως: «Άρα, εκεί είναι η αρχή, αυτή είναι η αφετηρία, να θωρακίσουμε τη νέα γενιά απέναντι σε αυτή τη μάστιγα, μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, με δράσεις συνεχείς από το Νηπιαγωγείο. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσει η ευαισθητοποίηση, μέχρι το τέλος του σχολείου. Και, βέβαια, πέρα από αυτά, μία συγχορδία μέτρων και πρωτοβουλιών της Πολιτείας, που καταλήγουν στην ποινική νομοθεσία, προηγούνται άλλα πολύ σοβαρότερα, προηγούνται οι κοινωνικές δομές και χαίρομαι που πριν από λίγο καιρό εγκαινιάσαμε εδώ στη Νέα Ιωνία μία τέτοια δομή. Χρειάζονται οι κοινωνικές δομές για τις γυναίκες θύματα και τα παιδιά τους, χρειάζονται όλα αυτά τα εργαλεία της τεχνολογίας, που μπορούν να προλάβουν, και, βεβαίως, χρειάζεται το κοινωνικό οπλοστάσιο.», πρόσθεσε, μεταξύ άλλων, πως: «Τελευταία, γίνεται πολύς λόγος για την καθιέρωση της γυναικοκτονίας και θέλω να μοιραστώ μαζί σας έναν προβληματισμό μου: είμαι προφανώς εξαιρετικά προβληματισμένη, όχι επειδή είμαι γυναίκα, επειδή είμαι άνθρωπος. Και νομίζω ότι αυτό ξεπερνά τα φύλα. Εδώ έχουμε να κάνουμε με κακοποίηση. Εδώ έχουμε να κάνουμε με εγκλήματα. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνία, η οποία πρέπει να θωρακιστεί. Αντιλαμβάνομαι, όμως, όλη αυτή τη συζήτηση σε σχέση με την καθιέρωση της γυναικοκτονίας, ως μια εύηχη, αν θέλετε, αλλά χωρίς αντίκρισμα συζήτηση. Δηλαδή, ως έναν λόγο, ο οποίος είναι περισσότερο δημαγωγικός, που ρέπει λίγο προς τον λαϊκισμό, που αναγορεύει ένα αίτημα ως κάτι το οποίο τάχα θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα, ο ποινικός μας κώδικας και η νομική Δικονομία επιφυλάσσουν για την ανθρωποκτονία από πρόθεση την ανώτερη των ποινών, την ανώτερη κάθειρξη.» και ολοκλήρωσε τονίζοντας πως: «Κλείνοντας, θέλω να πω ότι το βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας μακριάς επιστημονικής μελέτης από έναν άνθρωπο, ο οποίος, ταυτόχρονα, είναι επαγγελματίας, και, μάλιστα, υπηρετεί τη Δικαιοσύνη σε έναν από τους πιο νευραλγικούς τομείς, έναν τομέα χωρίς τη σύμπραξη του οποίου όπως και οι πάντες, δικαστές και δικηγόροι, συνομολογούν δεν μπορεί να υπάρξει καμία ποιοτική βελτίωση στη Δικαιοσύνη και στην επιτάχυνσή της.
Άρα, αντιλαμβανόμαστε πόσο περίσσευμα χρόνου, πόσο καλή οργάνωση και πειθαρχία πρέπει να διαθέτει η κ. Μελέτη, προκειμένου να ανταποκρίνεται σε τόσο πολλές δραστηριότητες, υπηρετώντας τον βασικότερο ρόλο της, αυτόν της ενεργού πολίτη. Καλοτάξιδο.».

Κατόπιν, χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυνε η Περιφερειακή Εκπρόσωπος Αττικής και επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας «Ψυχιατροδικαστική και Δικαστική Ψυχολογία», του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης, του Υπουργείου Δικαιοσύνης, κ. Εύα Σκλιοπίδου, η οποία ανάφερε πως: «Η στερεοτυπική αντιμετώπιση ότι οι γυναίκες αποτελούν το αδύναμο φύλο, που υπολείπεται του ανδρικού, ότι οι ρόλοι στους οποίους είναι ικανές να ανταποκριθούν είναι παραδοσιακά συγκεκριμένοι και ότι οφείλουν υποχωρητικότητα μπροστά στο επιβλητικό ανδρικό πρότυπο, τροφοδοτούν την έξαρση της βίας απέναντι στις γυναίκες και τα ανήλικα κορίτσια. Άλλωστε, η δημιουργία συνθηκών πραγματικής ισότητας, εκτός από τη νομικό πλαίσιο κατοχύρωσής της, απαιτεί μακρά διαδρομή, ώστε να κατακτηθεί. Στην καθημερινή πραγματικότητά τους οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και ζουν με άνισους όρους. Αυτή τη σκληρή πραγματικότητα πραγματεύεται το σημαντικό πόνημα της Δρ. Βασιλικής Μελέτη.

Με τη Βασιλική Μελέτη έχω την τύχη να συνεργάζομαι τα τελευταία 5 χρόνια στον χώρο των Δικαστηρίων και προσφάτως στο πλαίσιο ενός ανεξάρτητου, μη κερδοσκοπικού φορέα έρευνας και μελέτης, τον Όμιλο Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης. Ο Όμιλος, στοχεύει στην ενίσχυση των συνεργασιών ανάμεσα στους 4 βασικούς πυλώνες της Δικαιοσύνης: ακαδημαϊκούς, δικηγόρους, δικαστικούς λειτουργούς και δικαστικούς υπαλλήλους, μέσα από έναν ανοικτό και ειλικρινή διάλογο, που αποβλέπει στον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος. Η Βασιλική Μελέτη με την Ομάδα Εργασίας «Έμφυλη Βία, Ισότητα και Ανθρώπινα Δικαιώματα», της οποίας είναι επικεφαλής, συμβάλλει καθοριστικά στο έργο του Ομίλου. Η εμπειρία και οι γνώσεις της είναι πολύτιμες.
Ευχόμαστε όλοι οι συνεργάτες της, από καρδιάς, κάθε επιτυχία στο νέο της πόνημα και ακόμη περισσότερες ακαδημαϊκές στοχεύσεις στο μέλλον. Είναι εξαιρετική επιστήμονας και υπέροχος άνθρωπος, με οξυδέρκεια και ευαισθησία. Μας εκπλήσσει πάντοτε ευχάριστα.».

Στη συνέχεια, η συντονίστρια της εκδήλωσης, Δημοσιογράφος κ. Παναγιώτα Σούγια, προλόγισε την εκδήλωση, λέγοντας πως: «Κυρίες και κύριοι, στο σημείο αυτό, και πριν δώσω τον λόγο στους εκλεκτούς ομιλητές, θα ήθελα να πω δυο λόγια, ενδεικτικά του ενδιαφέροντος του πονήματος της κυρίας Μελέτη, καθώς η έμφυλη βία, με όποιον προσδιορισμό και αν της έχει αποδοθεί διαχρονικά, αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα στην πορεία εξέλιξης της ανθρωπότητας, που όπως φαίνεται, παρά τις διάφορες φωτεινές προσπάθειες, δεν κατορθώθηκε ακόμη να εξαλειφθεί.

Η έμφυλη βία, λοιπόν, είναι ένα καθημερινό φαινόμενο, το οποίο, δυστυχώς, εκδηλώνεται παντού και πάντα, σε ιδιωτικό και σε δημόσιο χώρο, και περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, αλλά και απειλές ανάλογων πράξεων, οι οποίες στρέφονται ενάντια στη θέληση του ατόμου.
Διεθνώς, η έμφυλη βία ορίζεται βασικά ως Σεξουαλική, Σωματική, Ψυχολογική και Οικονομική βία, η οποία διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας, καθώς πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Από την έμφυλη βία, στη συντριπτική πλειοψηφία των διεθνώς καταγεγραμμένων περιπτώσεων, πλήττονται περισσότερο οι γυναίκες κάθε ηλικίας. Και μην ξεγελιόμαστε, όλες οι γυναίκες μπορεί να υποστούν έμφυλη βία, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική τάξη και την εθνικότητά τους.
Και, βέβαια, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε πως η έμφυλη βία σε όλες της τις μορφές συνιστά ποινικό αδίκημα, αρκετές μάλιστα φορές αποτελεί κακουργηματική πράξη, και τιμωρείται αυστηρότατα από την ελληνική νομοθεσία.
Το βιβλίο, λοιπόν, της κυρίας Βασιλικής Μελέτη, με τον τίτλο: «Έμφυλη βία: Από τη ρητορική στη βίαιη πράξη» ήρθε να προσθέσει ένα σημαντικό πόνημα στη σχετική ελληνική βιβλιογραφία, περιλαμβάνοντας μια εμπεριστατωμένη και ιδιαίτερα κατατοπιστική εισαγωγή στα θέματα της έμφυλης βίας, αναφορές στα διεθνή και περιφερειακά εργαλεία αντιμετώπισής της, στα δικαιώματα των γυναικών ενάντια στη βία, στις ανισότητες και στις διακρίσεις, καθώς και στον ρόλο της πανδημίας του Covid-19 στην αύξηση της βίας έναντι των γυναικών, και ακόμη προσεγγίζεται το κοινωνικό πλαίσιο της έμφυλης βίας και των επιπτώσεών της, τα ζητήματα της προστασίας και της πρόληψης, το μεθοδολογικό και ερευνητικό πλαίσιο, οι βιωματικές ενέργειες ευαισθητοποίησης και, φυσικά, τα κρίσιμα συμπεράσματα, ώστε να γίνει κατανοητό από όλα, όλες και όλους πως χρειάζεται μακροχρόνιος αγώνας, με κάθε τρόπο, για την εξάλειψη της έμφυλης βίας.».

Ακολούθως, τον λόγο έλαβε ο κ. Στάθης-Ραφαήλ Πασγιάνος, Δικηγόρος, με μεταπτυχιακό Δίπλωμα Διεθνούς Δικαίου και Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ και υποψήφιος διδάκτορας Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος άρχισε την ομιλία του λέγοντας πως: «Η έµφυλη βία και η ανάδειξη στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο φαινοµένων βίας πίσω από κλειστές πόρτες είναι οµολογουµένως από τα καλά του κινήµατος #MeToo, το οποίο, αρχής γενοµένης το 2021, εµφανίστηκε σχετικά έντονα και στην Ελλάδα. Το πρόβληµα, ωστόσο, είναι ευρύ: συχνά, προσανατολίζουµε την πραγµάτευση του ζητήµατος στις δυτικές δηµοκρατίες, όπου ακόµη και αυτή η αρχή της τυπικής ισότητας είναι εγγενώς κατατείνουσα προς την ουσιαστική ισότητα, προς την οποία -νοµίζω- όλοι οµονοούµε πως πρέπει να επιτύχουµε. Σήμερα, λοιπόν, παρουσιάζεται το βιβλίο της Βασιλικής Μελέτη για το φαινόμενο αυτό, που δεν γνωρίζει σύνορα, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο κοινωνικό στάτους ή ηλικία. Η γεωμετρική πρόοδος με την οποία εκτινάχθηκαν τα περιστατικά βίας από τον εγκλεισμό της πανδημίας και μετά θα μπορούσε να είναι μια οπτική. Εάν, όμως, διερευνήσουμε τη διαχρονία των αιτιολογικών παραγόντων, όπως η Βασιλική Μελέτη κάνει, διαπιστώνουμε ότι αυτοί ριζώνουν βαθιά ως εμπεδωμένες αντιλήψεις στην κοινωνία. Η στερεοτυπική αντιμετώπιση, στον δυτικό και όχι μόνο κόσμο, ότι οι γυναίκες αποτελούν το αδύναμο φύλο, που υπολείπεται του ανδρικού, ότι οι ρόλοι στους οποίους είναι ικανές να ανταποκριθούν είναι παραδοσιακά συγκεκριμένοι και ότι οφείλουν υποχωρητικότητα μπροστά στο επιβλητικό ανδρικό πρότυπο, τροφοδοτούν την έξαρση της βίας απέναντι στις γυναίκες και τα ανήλικα κορίτσια.
Παράλληλα, στην Ανατολή και τον ισλαµικό κόσµο, τα έµφυλα στερεότυπα είναι ακόµη εδραία, µε τους προκαθορισµένους γάµους ή τους γάµους µε ανήλικες νύφες να αποτελούν τον κανόνα στον αραβικό κόσµο, την Ινδία, ακόµη και τον Καύκασο• οµοίως στην Αφρική, αλλά ακόµη και σε αυτόχθονες λαούς της Λατινικής Αµερικής, όπου μέχρι και σήµερα πραγµατοποιούνται κατά κοινή πρακτική κλειτοριδεκτοµές. Περαιτέρω, η θέση της γυναίκας είναι ακόµη υποβαθµισµένη στο επίπεδο του res και µεταξύ µειονοτικών οµάδων, που ζουν ανάµεσά µας, αλλά ως προς τα προβλήµατα των οποίων κλείνουµε τα µάτια ως κοινωνία: στη Βουλγαρία, για παράδειγµα, κράτος-µέλος της Ε.Ε., οι εντόπιοι πληθυσµοί Ροµά πραγµατοποιούν νυφοπάζαρα, στα οποία νεαρές γυναίκες τυγχάνουν µεταχείρισης εµπορεύµατος.».

Συνεχίζοντας, ο κ. Πασγιάνος επισήμανε πως: «Στο βιβλίο της η Βασιλική Μελέτη αποτυπώνει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο πως η βία ενάντια στις γυναίκες έρχεται να αναδείξει με τρόπο εμφατικό τη διαχρονικά άνιση σχέση μεταξύ των ατόμων διαφορετικού φύλου. Οι γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο έκθεσης σε έμφυλη βία, τη βία δηλαδή που εκκινεί από τη διάκριση λόγω του φύλου τους και εκτίθενται δυσανάλογα στις σοβαρές μορφές της. Η ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική παρενόχληση, ο βιασμός, ο αναγκαστικός γάμος, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων οργάνων είναι οι σύγχρονες μορφές βίας σύμφωνα και με την συγγραφέα.
Υπό το πρίσμα αυτό, η καταπολέµηση των έµφυλων στερεοτύπων είναι πράγµατι σηµαντική, αλλά τα προβλήµατα που έχει να αντιµετωπίσει ο σύγχρονος φεµινισµός, εδώ και παγκοσµίως, είναι ακόµη βαθύτερα. Συχνά, έχουµε την εντύπωση ότι η µεταβολή των όρων και της εννοιολογίας που χρησιµοποιούµε, η χρήση πιο συµπεριληπτικών λέξεων ή ο νοηµατικός αναπροσδιορισµός υφιστάµενων λεξικολογικών όρων, δίνει λύσεις. Η γλώσσα µας είναι εύπλαστη και µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως εργαλείο θέσεως έµφασης σε κοινωνικές παθογένειες: τούτο ισχύει λόγου χάριν µε τον όρο «γυναικοκτονία» ή καθ’ εαυτόν τον όρο «έµφυλη βία». Συµπεριληπτικοί όροι, όπως η «θηλυκότητα», ως κοινωνική, παραστατική (performative) ταυτότητα κάνουν την εµφάνισή τους στον δηµόσιο διάλογο, άλλοτε µε µεγαλύτερη και άλλοτε µε µικρότερη επιτυχία. Όµως, η σύνδεση των λέξεων και της βίας, πέραν του ότι απαιτεί µία οντολογική υπέρβαση -η λεκτική πράξη και η φυσική πράξη δεν µπορεί να εξοµοιωθούν ως προς τον αντίκτυπό τους εξαιτίας του υποκειµενικού παράγοντα, που εµφιλοχωρεί στον προσδιορισµό των ορίων της πρώτης- µπορεί να κυοφορείται σε στιγµές ανύποπτες και σηµεία που δεν είναι εκ πρώτης όψεως προφανή. Τί εννοώ; Μία από τις συνέπειες του λόγου ενός είναι η ικανότητά του να κατασιγάζει τον λόγο άλλων. Αυτό δεν συµβαίνει µόνο δια της επιβολής αυτού που µιλά πιο δυνατά ή που διαθέτει µεγαλύτερη ισχύ, κύρος ή πειστικότητα, αλλά και µε την υπόρρητη εµφύσηση στερεοτύπων, τα οποία αδρανοποιούν τον λόγο του άλλου. Ένα τέτοιο παράδειγµα είναι η πορνογραφία. Όταν σε µία ταινία πορνό η πρωταγωνίστρια λέει στον παρτενέρ της: «Όχι, όχι», στην πραγµατικότητα υπονοεί: «Ναι, ναι», τουτέστιν θετική ανταπόκριση στο ερωτικό του κάλεσµα• αλλιώς, εξάλλου, δεν θα είχε νόηµα η ταινία. Όµως, στο µυαλό εκατοµµυρίων 15χρονων, που βλέπουν τέτοιες ταινίες καθ’ έξιν και συλλαµβάνουν µέσα από αυτές το ανδρικό πρότυπο στις ερωτικές σχέσεις, εντυπώνεται η ιδέα ότι σε αυτό το πλαίσιο, σε κάθε περίπτωση, το «Όχι» της γυναίκας µπορεί να τραπεί ή και ευθέως να σηµαίνει «Ναι». Και εδώ δεν οµιλούµε για µια περίπτωση «λεκτικής βίας»: ο 15χρονος δεν είναι ότι δεν σέβεται την συνοµίληκή του γυναίκα. Δεν είναι ότι οι ύβρεις, που µπορεί να εξαπολύει εναντίον της, την κάνουν να ενδώσει δουλικά. Δεν είναι ότι της επιβάλλεται βίαια ή δια της πειθούς. Αυτό που εδώ συµβαίνει είναι πως ό,τι και να αποκριθεί η γυναίκα, στο µυαλό του άνδρα µεταφράζεται αυτοµάτως διαφορετικά. Η άρνηση χάνει το νόηµά της. Και αυτό δεν προκύπτει λόγου χάρη από τη βίαιη καταστολή, αλλά από την ανάστροφη πρόσληψη του περιεχοµένου της επικοινωνίας. Αντί κάθε «Όχι» να απωθεί, ερεθίζει και περισσότερο: η άρνηση, δηλαδή, καθίσταται απερινόητη, ασύλληπτη. Κάποιοι ενδεχοµένως αποδίδουν την συµπεριφορά αυτή στην ύπαρξη πατριαρχικών καταλοίπων• εγώ την αποδίδω σε ελλιπή παιδεία και αγωγή. Δεν χρειάζεται να επινοήσουµε εξ αρχής τους ρόλους των φύλων, αλλά να ρίξουµε γέφυρες αληθούς επικοινωνίας µεταξύ τους, όπου θα γίνονται αντιληπτές οι ανάγκες και οι προσδοκίες και των δύο. Η επιµονή στη διάκριση και τη δηµιουργία µετώπων, ειδικά όταν η διάκριση και το µέτωπο που δηµιουργούνται είναι ανυπέρβλητα -άνδρας και γυναίκα- είναι λάθος και θα αποβεί καταστροφική. Το ίδιο ισχύει και µε την αναγωγή του σεξουαλικού προσανατολισµού των ανθρώπων σε πολιτική ταυτότητα: κάτι τέτοιο, όχι µόνο υποτιµά το υποκείµενο, ως αυτόνοµο και υπεύθυνο δρώντα, αλλά και διευρύνει υπερβολικά το πολιτικό σε βάρος του ιδιωτικού, συχνά µε ανεξέλεγκτες συνέπειες.» και ολοκλήρωσε αναφέροντας πως: «Σκοπός λοιπόν πρέπει να παραµένει η εµπέδωση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου και του σεβασµού της ιδιωτικότητάς του, όχι η επιφανειακή επιβολή ενός decorum. Σκοπός πρέπει να είναι η επιδίωξη της λειτουργίας ισορροπηµένων και λειτουργικών οικογενειών, όχι η αποδοκιµασία του οικογενειακού θεσµού ή η εδραίωση µιας καχυποψίας σε ό,τι αφορά τις έµφυλες σχέσεις. Για να τεθεί, όµως, το ζήτηµα σε ορθή βάση και να κινηθούµε πράγµατι προς την ευκταία κατεύθυνση, πρέπει πρώτα να αναδειχθούν επαρκώς όλες τις πτυχές του ζητήµατος και να αναλυθούν τα αίτια, που γεννούν την παθολογία που βλέπουµε γύρω µας. Σε αυτό το επίπεδο είναι που συµβάλει τα µέγιστα το εξαιρετικό πόνηµα της Βασιλικής Μελέτη, που σήµερα παρουσιάζεται. Η συγγραφέας προσφέρει ένα έργο στο ευρύ κοινό, το οποίο καταφέρνει με ενάργεια να αντιληφθεί την πορεία της έξαρσης του φαινομένου της έμφυλης βίας. Παράλληλα, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός όχι μόνο της θεωρίας, αλλά και της πράξης. Της πράξης ως πρωτοβουλίας, που πρέπει να αναληφθεί για να κλείσουν οι πολλαπλοί κύκλοι της βίας. Το βιβλίο αυτό το θεωρώ, επίσης, ως έναν οδικό χάρη για κάθε ενεργό πολίτη, που επικεντρώνει τη δραστηριότητά του στα ζητήματα έμφυλης ισότητας και βίας. Ένα πλήρες ανάγνωσμα και εγχειρίδιο, ώστε να ανακαλύψουμε όλα τα κομμάτια που συνθέτουν το παζλ της βίας με σεξιστικά χαρακτηριστικά.
Εύχοµαι ολόψυχα το βιβλίο της να είναι καλοτάξιδο.».
Επόμενη ομιλήτρια ήταν η κ. Έλενα Συρμαλή, Εγκληματολόγος, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφαλείας, η οποία είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Το βιβλίο της Βασιλικής Μελέτη: «Έμφυλη Βία: Από τη Ρητορική στη Βίαιη Πράξη», είναι ένα βιβλίο, που σημειώνει με κατανοητό και αναλυτικό τρόπο ότι σχετίζεται με τη συγκεκριμένη κατηγορία εγκλημάτων.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο τόσο επιστημονικά, καθώς φαίνεται η έρευνα που έχει κάνει η συγγραφέας, αλλά και στην καθημερινή πρακτική για τον κάθε πολίτη, για τον κάθε επαγγελματία. Το βιβλίο σημειώνει τους ορισμούς, αλλά και τη νομική και κοινωνική διάσταση του φαινομένου.
Η Έμφυλη Βία αποτελεί όρο «ομπρέλα», που εμπεριέχει όλα τα είδη της έμφυλης βίας και είναι παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο.
Η συγγραφέας, παραθέτει πολλά στατιστικά/ερευνητικά στοιχεία τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ε.Ε.. Επίσης, αναφέρονται καλές πρακτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου, αλλά και προτάσεις για τον σχεδιασμό πολιτικών πρόληψης.
Θα ήθελα να αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά κομμάτια του βιβλίου:
Καταρχάς, να τονίσουμε ότι σε σχέση με την Ε.Ε.
• 1 στις 5 γυναίκες ζει με βίαιο σύντροφο.
• Το 50% των γυναικών, που δολοφονούνται κάθε χρόνο είναι θύματα συντρόφων τους.
• 1 στις 3 γυναίκες, που φτάνουν στα επείγοντα των νοσοκομείων είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε αυτή την κατηγορία εγκλημάτων έχουμε μεγάλο σκοτεινό αριθμό. Τα θύματα, δηλαδή, δεν καταγγέλλουν εύκολα ακόμη και σήμερα. Ένα άλλο σημείο, που θα πρέπει να προσέξουμε και τονίζεται στο βιβλίο, είναι η διπλή θυματοποίηση για γυναίκες που βρίσκονται σε κίνδυνο, παραδείγματος χάριν πρόσφυγες.
Η βία κατά των γυναικών συνδέεται με ευρύτερα θέματα εξουσίας και ελέγχου. Θα μπορούσαμε να πούμε, άλλωστε, ότι και ο βιασμός, μια κατηγορία έμφυλης βίας, έχει σχέση με την επιβολή δύναμης και όχι με τη σεξουαλική πράξη.

Η συγγραφέας, πολύ εύστοχα σημειώνει την αύξηση των καταγγελιών κατά την περίοδο της πανδημίας. Επίσης, στην περίοδο της πανδημίας είχαμε και από πλευράς της πολιτείας και σε παγκόσμιο επίπεδο ευαισθητοποίηση για τα θύματα, μαζί με κινήματα απενεχοποίησης των θυμάτων. Μέχρι τότε κυριαρχούσε αυτό που ονομάζουμε δευτερογενή θυματοποίηση.
Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου αναφέρει και αναλύει το κοινωνικό πλαίσιο της βίας και πολύ σωστά. Η βία, γενικότερα, αποτελεί βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο. Επίσης, η συγγραφέας ορθώς χρησιμοποιεί το οικολογικό μοντέλο ανάλυσης από το άτομο στις οικογενειακές στενές σχέσεις. στις συντροφικές σχέσεις στην κοινότητα και, τέλος, στην κοινωνία.
Στη σελίδα 132 του βιβλίου παρουσιάζεται με πετυχημένο τρόπο το μοτίβο, η πρόθεση και οι επιπτώσεις της βίας. Εκεί βλέπουμε ουσιαστικά το κίνητρο της έμφυλης βίας, που είναι η δύναμη και ο έλεγχος.
Η συγγραφέας, σημειώνει και τη διάσταση της ψυχολογικής βίας και νέες μορφές βίας, όπως είναι η διαδικτυακή εμφάνιση έμφυλης βίας. Σε αυτό το είδος έχουμε επιμέρους κατηγορίες, όπως είναι η διαδικτυακή εξακολουθητική παρακολούθηση, η διαδικτυακή παρενόχληση, ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η διαδικτυακή ρητορική μίσους και η εκδικητική πορνογραφία (90% των θυμάτων είναι γυναίκες).
Η εκπαίδευση, είναι πολύ σημαντικό ζήτημα για τα θέματα έμφυλης βίας. Εκπαίδευση, που θα πρέπει να ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Κάτι πολύ σημαντικό στα θέματα έμφυλης βίας, ειδικά σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας και γυναικοκτονιών, είναι και ο ρόλος των τρίτων προσώπων. Ως τρίτα πρόσωπα, σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να μην ασκούμε πίεση στα θύματα, αλλά με υπομονή να τα στηρίζουμε και να τα βοηθήσουμε να ενδυναμωθούν και να προχωρήσουν σε καταγγελίες. Ας μην ξεχνάμε ότι οι κακοποιητές αντλούν δύναμη απομονώνοντας τους συντρόφους τους από τα κοντινά τους πρόσωπα και υπονομεύοντας τις σχέσεις τους.
Ο τίτλος του βιβλίου: «Έμφυλη βία. Από τη ρητορική στη βίαιη πράξη», είναι ιδιαίτερα εύστοχος, και αυτό γιατί η έμφυλη βία και οι κατηγορίες της, η ενδοοικογενειακή βία, ο βιασμός και άλλα είδη έμφυλης βίας, είναι οι πράξεις που βλέπουμε. Αυτό που δεν βλέπουμε είναι ο σεξισμός, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για πρόληψη θα πρέπει πρώτα και κύρια να μιλήσουμε για τον σεξισμό.».

Η εκδήλωση συνεχίστηκε με την κ. Ελένη Φουντωτού, Ψυχολόγο, Διευθύντρια του Φορέα «Γίνε Άνθρωπος», με ειδίκευση στην Εγκληματολογία και στην Εγκληματολογική Ψυχολογία, η οποία ανάφερε, μεταξύ άλλων, πως: «Σήμερα, θα εξετάσουμε πώς η έμφυλη βία δεν αποτελεί μόνο κοινωνικό φαινόμενο, αλλά και μια ψυχολογική μάστιγα. Η βία αυτή έχει επιπτώσεις, που αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στις ψυχές των ανθρώπων. Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις ψυχολογικές προεκτάσεις τόσο για τα θύματα όσο και για τους θύτες, και θα αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις αυτές.

Η Εμπειρία του Θύματος
Η έμφυλη βία παραβιάζει την αξιοπρέπεια και την αυτονομία του ατόμου, προκαλώντας βαθιές πληγές στην ψυχή και την ταυτότητα του θύματος. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν:
Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Πολλά θύματα βιώνουν έντονη μείωση της αυτοεκτίμησής τους. Αισθάνονται αβοήθητα, κατηγορούν τον εαυτό τους για την κακοποίηση και αμφισβητούν την αξία τους. Η διαρκής ταπείνωση και η καταπίεση ενισχύουν αυτά τα συναισθήματα.
Φόβος και Άγχος: Ο φόβος είναι κεντρικό στοιχείο της έμφυλης βίας. Τα θύματα βρίσκονται σε συνεχή κατάσταση άγχους, φοβούμενα την επανάληψη της βίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια μετατραυματική διαταραχή (PTSD).
Κατάθλιψη και Απομόνωση: Η κακοποίηση, συχνά, απομονώνει τα θύματα από το κοινωνικό και υποστηρικτικό τους δίκτυο, προκαλώντας έντονα συναισθήματα μοναξιάς και απόγνωσης. Η κατάθλιψη είναι κοινό σύμπτωμα, οδηγώντας πολλά θύματα σε σοβαρές ψυχικές καταστάσεις, ακόμη και στην αυτοκτονία.
Ανασφάλεια και Δυσπιστία: Η εμπιστοσύνη σε ανθρώπους και θεσμούς καταρρέει. Τα θύματα δυσκολεύονται να εμπιστευτούν άλλους, ακόμη και όταν βρίσκονται σε ασφαλές περιβάλλον. Ο φόβος της επανάληψης της βίας γίνεται μόνιμο κομμάτι της καθημερινότητάς τους.
Ενοχή και Ντροπή: Ένα από τα πιο επιζήμια ψυχολογικά στοιχεία της έμφυλης βίας είναι η αίσθηση ενοχής, που νιώθουν τα θύματα. Πολλές φορές τα θύματα θεωρούν ότι ευθύνονται τα ίδια για τη βία που δέχονται, είτε λόγω κοινωνικών πιέσεων, είτε λόγω των κακοποιητικών μηνυμάτων που λαμβάνουν.
Ο Ψυχολογικός Κόσμος του Θύτη
Παράλληλα, είναι σημαντικό να εξετάσουμε και την ψυχολογία του θύτη. Τα κίνητρα πίσω από την άσκηση έμφυλης βίας είναι σύνθετα, αλλά, συχνά, συνδέονται με την ανάγκη ελέγχου, την επιβολή εξουσίας και τη βαθιά εσωτερική ανασφάλεια.
Αίσθηση Κυριαρχίας και Ελέγχου: Ο θύτης προσπαθεί να κυριαρχήσει πάνω στο θύμα. Αυτό είναι ένας τρόπος να αισθανθεί ισχυρός και να αντισταθμίσει τα δικά του εσωτερικά συναισθήματα ανασφάλειας ή ανεπάρκειας.
Παραμορφωμένες Αντιλήψεις για το Φύλο: Πολλοί θύτες έχουν ανατραφεί με στερεότυπες ή τοξικές αντιλήψεις για το τι σημαίνει ανδρισμός και γυναικεία υποταγή. Αυτές οι αντιλήψεις οδηγούν σε συμπεριφορές κυριαρχίας και βίας, καθώς βλέπουν τη βία ως αποδεκτό μέσο επιβολής της εξουσίας τους.
Έλλειψη Συναισθηματικής Ρύθμισης: Πολλοί θύτες αδυνατούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα δικά τους συναισθήματα. Ο θυμός, η ζήλεια ή η απογοήτευση μπορούν να εκφραστούν μέσα από τη βία, καθώς δεν έχουν αναπτύξει υγιείς τρόπους αντιμετώπισης.
Παράγοντες Τραύματος: Ορισμένοι θύτες έχουν βιώσει και οι ίδιοι τραυματικές εμπειρίες στο παρελθόν, όπως κακοποίηση ή έλλειψη αγάπης. Αν και αυτό δεν δικαιολογεί τη βία, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι πολλές φορές η βία αναπαράγεται σε κύκλους από γενιά σε γενιά.
Πολλά θύματα αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια λόγω κοινωνικής πίεσης, ντροπής ή ακόμη και φόβου για την απόρριψη από την κοινότητα. Αυτές οι κοινωνικές πιέσεις εντείνουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της βίας, κάνοντας το θύμα να αισθάνεται παγιδευμένο και χωρίς εναλλακτικές λύσεις.
Η Ανάγκη για Στήριξη και Αποκατάσταση
Η ψυχολογική αποκατάσταση των θυμάτων έμφυλης βίας είναι ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι, αλλά η υποστήριξη είναι θεμελιώδης. Η θεραπεία, η συμβουλευτική και η δημιουργία ασφαλών χώρων για τα θύματα μπορούν να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της ψυχικής τους υγείας.
Ψυχολογική Στήριξη: Η συμβουλευτική ή η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα θύματα να επεξεργαστούν τις εμπειρίες τους, να ανακτήσουν την αυτοεκτίμησή τους και να αντιμετωπίσουν το τραύμα.
Υποστηρικτικά Δίκτυα: Τα θύματα χρειάζονται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, είτε από την οικογένεια και τους φίλους, είτε από οργανισμούς και φορείς, που παρέχουν βοήθεια και προστασία.
Αλλαγή Κοινωνικών Δομών: Είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε σε αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο, προκειμένου να εξαλείψουμε τις ανισότητες και να προωθήσουμε την ισότητα των φύλων. Η εκπαίδευση, η ευαισθητοποίηση και η καταπολέμηση των στερεοτύπων μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της βίας.
Η έμφυλη βία δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό φαινόμενο – είναι μια βαθιά ψυχολογική τραγωδία, που επηρεάζει τόσο τα θύματα όσο και τους θύτες, με μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η ψυχολογική προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση και την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού.».

Ακολούθως, τον λόγο έλαβε η συγγραφέας του παρουσιαζόμενου βιβλίου, κ. Βασιλική Μελέτη, η οποία ξεκίνησε την ομιλία της λέγοντας πως: «Το βιβλίο αυτό είναι ένα manual για όσους και πολύ περισσότερο για όσες στάθηκαν τυχερές στη ζωή τους και δεν έχουν γνωρίσει τη βία. Αλλά, κυρίως, για αυτούς που θρασύτατα διερωτώνται: «και γιατί δεν έφυγε;», «τι έκανε τόσο καιρό;» και «τι περίμενε και καθόταν να υπομένει;».
Ας διαβάσουν, λοιπόν, το βιβλίο, για να καταλάβουν γιατί μια γυναίκα μένει και δεν εγκαταλείπει. Είναι τραγικό το 2024 να επαναλαμβάνουμε τέτοια ερωτήματα, όταν ξέρουμε πως οι γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο και τροχαία ατυχήματα, σύμφωνα με μελέτες του Ο.Η.Ε.. Μελέτες που καταδεικνύουν ότι κάθε χρόνο παγκοσμίως δολοφονούνται 50.000 γυναίκες, αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί σε 137 γυναίκες την ημέρα.
Δηλαδή, μία γυναίκα κάθε μία ώρα και δέκα λεπτά δολοφονείται, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση δολοφονούνται 50 γυναίκες την εβδομάδα.

Η έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία διατρέχουν οριζόντια τις κοινωνίες, ερμηνεύονται ως φαινόμενο της κοινωνικής παθογένειας και των συνεχιζόμενων πατριαρχικών προτύπων και έχουν ως θύματα γυναίκες και παιδιά σε διαγενεαλογική έκταση. Γυναίκες που βιάζονται καθημερινά, λεκτικά, σωματικά, σεξουαλικά, ψυχικά και σε κάθε επίπεδο της ύπαρξής τους. Παιδιά, που ακόμη και αν δεν έχουν δεχθεί τα ίδια σωματική βία, έχουν υποστεί ψυχολογική βία, που έχει χαράξει ανεπανόρθωτα την αθώα ψυχή τους, ωθώντας τα με τη σειρά τους να συνεχίσουν τη «διαγενεαλογική παράδοση» είτε στον ρόλο του θύτη είτε σε εκείνον του θύματος. Σε αυτή τη μη ηθελημένη, την ασυνείδητη θεωρητικά αναπαραγωγή της συμπεριφοράς του προσώπου του πατέρα-δυνάστη ή της μητέρας-θύματος. Η ενδοοικογενειακή βία είναι η προέκταση της έμφυλης βίας, που διαχρονικά τροφοδοτεί πάγια στερεότυπα, με χαρακτηριστικό γνώρισμα την κυριάρχηση, την άσκηση ελέγχου, μια συνεχιζόμενα χειριστική συμπεριφορά από άνθρωπο προς άνθρωπο, που αποσκοπεί σταδιακά στην ολοκληρωτική επικράτηση ενός ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Το υποκείμενο γυναίκα αντικειμενοποιείται, γίνεται το θήραμα, το αγαθό προς απόκτηση, το τρόπαιο του θηρευτή, ενώ η διατήρηση γίνεται αυτοσκοπός στο μυαλό του θύτη άνδρα συζύγου ή συντρόφου, ακόμη και εργοδότη. Εδώ, ο έλεγχος ασκείται με κάθε τρόπο, με τον υποβιβασμό της γυναίκας ως μόνο τρόπο απόδειξης της ανωτερότητας του άνδρα και τον συγκεντρωτισμό κάθε δικαιώματος λήψης απόφασης του άνδρα έναντι της απαγόρευσης έκφρασης της γυναίκας. Και όχι μόνο προς τη γυναίκα, αλλά και προς το αδύναμο παιδί, που φέρει την κατεξοχήν ιδιότητα του κτήματος ως δημιούργημα. Μέσα σε αυτή την κτήση υπάρχει διαστρεβλωμένη αγάπη. Σε μια κοινωνία «καιάδα», όπου η άσκηση και η αποδοχή της βίας είναι μια αμιγώς κληροδοτούμενη συμπεριφορά.».
Κατόπιν, η κ. Μελέτη επισήμανε πως: «Η δική μου ματιά στα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο: «Έμφυλη Βία: από τη Ρητορική στη Βίαιη Πράξη», προήλθε από την επαγγελματική εμπειρία μου μέσα από την καθημερινή δικαστηριακή πρακτική, από έδρας στα ποινικά και αστικά ακροατήρια. Εκεί που ερχόμαστε σε επαφή με παραβατικούς θύτες και θύματα γυναίκες, που εκφράζουν το προσωπικό τους βίωμα, για την κακοποιητική σχέση με τον σύζυγο ή τον σύντροφο. Γυναίκες, που μοιράζονται το παράδοξο υπαρξιακό τους δίλημμα, δηλαδή, για να μπορέσουν να αγαπήσουν και να κρατήσουν μια οικογένεια ενωμένη, πρέπει να θυσιάσουν τον ψυχικό τους κόσμο. Πρόκειται, ασφαλώς, για ένα ψευτοδίλημμα, που μόνο μια πατριαρχική εξουσιαστική κοινωνία μπορεί να ενσταλάξει στα μέλη της. Από τη μία μεριά βλέπουμε γυναίκες συχνά δυναμικές και ικανές, που έχουν αναλάβει το σύνολο της καθημερινής οικογενειακής φροντίδας, πολλές φορές και της οικονομικής, εκπληρώνοντας στο ακέραιο τις υποχρεώσεις τους. Γιατί η κακοποιητική σχέση είναι υποχρεώσεις χωρίς δικαίωμα στις γυναίκες και δικαίωμα χωρίς υποχρεώσεις στους συζύγους. Και όλα αυτά σε συνθήκες εκβιασμών, τρομοκρατίας, ξυλοδαρμών, εξυβρίσεων και κάθε λογής κακοποιητική συμπεριφορά. Ερχόμαστε, λοιπόν, σε επαφή με αυτή τη διεγερτική επώδυνη ένταση, οπότε η γυναίκα ελπίζει μένοντας στη σχέση ότι θα περισώσει το όνειρο της οικογένειας. Όμως, ο αγώνας είναι εξ αρχής καταδικασμένος να επιφέρει ματαίωση και εξάντληση. Και από την άλλη, έχουμε την εικόνα της γυναίκας που είναι αθέατη, όχι μόνο στους γύρω της, αλλά και στον ίδιο της τον εαυτό, εύθραυστη και εξαντλημένη γιατί κουβαλάει μέσα της ένα συσωρευτικό χρονοτραύμα. Όταν ζεις μαζί με έναν κακοποιητικό σύντροφο παίρνεις το μυαλό σου από αυτό που ζεις στο τώρα και το στρέφεις κάπου αλλού, αποσυνδέεσαι. Έτσι, οι γυναίκες αντέχουν αυτό που για εμάς θα ήταν ανεξήγητο, αδικαιολόγητο και σίγουρα ανυπόφορο.».

Ακόμη, η κ. Μελέτη τόνισε πως: «Για να υποστηρίξουμε και να πλαισιώσουμε αυτή τη γυναίκα, πρέπει να συνδεθεί εκ νέου με την πραγματικότητα, με τον τραυματισμένο εαυτό εντός της. Και να αντέξουμε και εμείς μαζί με αυτή τον πόνο, την ντροπή, την ενοχή, που προκύπτει στην αφήγηση του τραύματος. Γιατί κάθε αφήγηση είναι μια επαναβίωση. Αυτό συνιστά και το αντικείμενο, τόσο της ακαδημαϊκής όσο και συγγραφικής μου στόχευσης. Σκοπός μου, γράφοντας το βιβλίο αυτό, είναι να συμβάλω, ώστε να επαναρτιωθεί ο κατακερματισμένος εαυτός των γυναικών και να ενδυναμωθεί η εσωτερική όψη τους. Στο έργο αυτό, η φεμινιστική ανάλυση γίνεται το κατ’ εξοχήν εργαλείο για την ευρύτερη ερμηνεία του προβλήματος και ανάλυσης των στοιχείων που απαρτίζουν την ιστορία κάθε γυναίκας. Και εδώ η ψυχολογική στήριξη γίνεται το μέσο να δώσουμε φωνή στην ταπεινωμένη σιωπή και να συμφιλιώσουμε τη γυναίκα με τον πληγωμένο εαυτό της. Στο βιβλίο: «Έμφυλη Βία: Από τη Ρητορική στη Βίαιη Πράξη», προσεγγίζω τα θέματα με την ίδια ματιά της φεμινιστικής ανάλυσης για να στηρίξω τις γυναίκες και τις προτεραιότητές τους στο εδώ και το τώρα. Γράφοντας το βιβλίο αυτό αναγνώρισα από την πρώτη ώρα την ανάγκη ύπαρξης ενός «διαλόγου». Θέλησα να συνδιαλαγώ με τις γυναίκες. Και θα ήταν ευχής έργο στο μέλλον να συνθέσω ερευνητικά ακόμη περισσότερο τα πολύπλοκα γνωστικά πεδία και τις διαφορετικές οπτικές του ζητήματος. Στην περίπτωση των εργαλείων αντιμετώπισης της έμφυλης βίας, σε ένα πρώτο επίπεδο, συμπυκνώνω μια ιστορική διαδρομή δημιουργίας και ανάπτυξης των πολιτικών πρόληψης και προστασίας των θυμάτων, τη θεωρητική τους βάση και τη φεμινιστική προσέγγιση για την ερμηνεία του φαινόμενου και της συμβουλευτικής μεθόδου προς τα θύματα. Έχοντας κάνει την ίδια διαδρομή μέσα από το πεδίο της δουλειάς μου, αλλά, όπως γράφω και στο πρώτο μου βιβλίο, «Έμφυλα Πρόσωπα σε Κρίση: η Ισότητα στην Επαγγελματική και την Πολιτική Ζωή», αναγνωρίζω την αξία που έπαιξαν όλα αυτά τα χρόνια μέσα από τις πολιτικές ισότητας, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα επιμέρους ευρωπαϊκά προγράμματα. Σε αυτό το συνεχές, τα ευρωπαϊκά προγράμματα και οι συνέργειες μάς άνοιξαν δρόμους. Και αν οι νόμοι σηματοδότησαν εξελίξεις, το γυναικείο κίνημα με τις γυναίκες φεμινίστριες σε θέσεις κοινωνικής επιρροής και ευθύνης, ενέταξαν το θέμα της έμφυλης βίας στην πολιτική ατζέντα. Ωστόσο, πέρα από τη νομική βάση, που ορίζει και τη συμμόρφωση των κρατών-μελών, τα κείμενα μας προϊδεάζουν για τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις που θα ακολουθήσουν (π.χ. σχεδιάστηκε το πρόγραμμα ΔΑΦΝΗ, από το οποίο πήραμε πολλή τεχνογνωσία). Αν και ατελείς ή ουδέτερες προς το φύλο, οι ευρωπαϊκές πολιτικές για τη βία κατά των γυναικών προηγούνται πάντοτε -με αρκετή χρονική απόσταση- των όποιων εθνικών πολιτικών, με αποτέλεσμα να αποτελούν ένα ισχυρό πλαίσιο για δράσεις στη χώρα μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι ευρωπαϊκές πολιτικές δημιούργησαν τα συμβουλευτικά κέντρα και τους ξενώνες, που οι χρηματοδοτήσεις συντηρούν μέχρι σήμερα.», προσθέτοντας πως: «Τελικά, χρειάστηκαν 50 χρόνια, δηλαδή, δύο γενιές, για να αποκτήσουμε ένα νομικό κείμενο, όπως θα το θέλαμε, που αναφέρει με σαφήνεια τον έμφυλο και πολυπαραγοντικό χαρακτήρα της βίας. Αναφέρομαι στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που αποτέλεσε σταθμό στην ωρίμανση των πολιτικών, αλλά και της εφαρμογής τους. Ο μηχανισμός που έχει προβλεφθεί της GREVIO, όπως παλαιά η CEDAW, μηχανισμοί επεξεργασίας και παρακολούθησης των κρατών-μελών σε βάθος χρόνου, έχει σχεδιαστεί για να επιτευχθεί η σύγκλιση και να βοηθηθούν σε χώρες που υστερούν στην εφαρμογή των πολιτικών. Η GREVIO μάς επιτρέπει αυτή τη στιγμή να δούμε τη μεγάλη εικόνα της πολυπλοκότητας του χαρακτήρα του φαινομένου της έμφυλης βίας. Για την Ελλάδα θα είναι επίτευγμα μέσα από αυτή τη διαδικασία να αρχίσουμε να συγκεντρώνουμε πληροφορίες από τον τομέα της Δικαιοσύνης, ενώ ήδη τα στοιχεία από την Αστυνομία και τα Περιφερειακά Γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας διαμορφώνουν μια νέα δυναμική στην καταγραφή του φαινομένου, παρά την καθυστέρηση της χώρας μας στην ανάληψη δράσεων για νομοθετική σύγκλιση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Σε δεύτερο επίπεδο, αναλύονται στο βιβλίο μορφές βίας: σε επίπεδο ατόμου, η βία κατά των γυναικών προκαλεί φόβο, πόνο και άγχος, μειώνει τη συνεισφορά στην οικογένεια, ενώ υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος, το οποίο δεν επιβαρύνει μόνο τον ιδιωτικό βίο, αλλά και ολόκληρο το σύνολο σε μια κοινωνία διακινδύνευσης, ρευστότητας και επισφάλειας. Στο βιβλίο γίνεται αναφορά σε ξέχωρο κεφάλαιο και για την έμφυλη βία στις συνθήκες της πανδημίας: η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου -θορυβημένη από την αύξηση των ποσοστών ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο του εγκλεισμού- είχε επισημάνει την ανάγκη συστηματικής παροχής υπηρεσιών ψυχολογικής, κοινωνικής, νομικής στήριξης και φιλοξενίας σε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των αλλοδαπών και των προσφύγων, των γυναικών με αναπηρία, αλλά και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, που βρίσκονταν σε απειλή.».
Επίσης, η κ. Μελέτη διευκρίνισε πως: «Πράγματι, οι έμφυλες ανισότητες ενδημούν και αναπαράγονται σε όλα αδιακρίτως τα περιβάλλοντα. Είναι σαφές ότι διαρκώς ανευρίσκουμε στην καθημερινότητα γύρω μας ολοένα και περισσότερες, καθώς και πιο σύνθετες μορφές έμφυλης κακοποίησης, όπως περιγράφω στο βιβλίο μου. Η μελέτη μου πάνω στο φαινόμενο της ρητορικής μίσους κατά των γυναικών διαχέεται από τη βία στο σπίτι, τη σεξουαλική κακοποίηση και τον βιασμό, μέχρι το φάσμα της διαδικτυακής βίας: την εκδικητική πορνογραφία, τα φαινόμενα sexting, sextortion, outing, τα κακόβουλα λογισμικά, τα δωμάτια ζωντανής κακοποίησης, το social engineering. Στις σελίδες του βιβλίου ειδική αναφορά γίνεται στα εγκλήματα μίσους, που είναι δύσκολο να αναγνωριστούν ιστορικά, εξαιτίας των πατριαρχικών αντιλήψεων, που καθιστούν συχνά τη βία κατά των γυναικών πολιτικά, πολιτιστικά και νομικά αποδεκτή. Στο σημείο αυτό, έχω τονίσει την ανάγκη για δημιουργία ακριβέστερου ορισμού για συγκεκριμένες εγκληματικές πράξεις με κίνητρο την προκατάληψη ή το μίσος κατά των γυναικών, όπου συγκαταλέγονται η σεξουαλική επίθεση, η παρενόχληση και ο βιασμός. Ως προς την αποτύπωση της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών, που, επίσης, αποτελούν άξονα ενδιαφέροντος του βιβλίου μου, δίνεται ένα συγκεκριμένο πλαίσιο λόγω της ορατότητας που έχει το φαινόμενο. Η γυναικοκτονία είναι το παγόβουνο: όταν φτάσουμε στο σημείο να δούμε το ορατό μέρος του παγόβουνου αυτού, είναι πλέον πολύ αργά.» και ολοκλήρωσε την ενδιαφέρουσα και άκρως κατατοπιστική ομιλία της λέγοντας πως: «Όμως, όποιο μα όποιο όνομα και αν λάβει, η βία κυρίαρχα πλήττει τις θηλυκότητες, τις γυναίκες και τα κορίτσια, και οδηγεί σε πολλαπλούς αποκλεισμούς: αποκλεισμό από την εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση, αποκλεισμό από την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, τη μείωση των οικονομικών πόρων, την έλλειψη στέγης, τη μονογονεϊκότητα, την κοινωνική απομόνωση, τη φτωχοποίηση, την εξάρτηση από κοινωνικές παροχές. Είναι και η ουσία του συγγράμματος.
Θα ήθελα κλείνοντας να περάσω το αυτονόητο μήνυμα. Κανένα bullying, καμία προσβολή, καμία υποτίμηση, καμία προβληματική συμπεριφορά δεν πρέπει να είναι ανεκτή από καμία γυναίκα. Το σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι δεν χρωστάμε σε κανέναν, παρά μόνο στον εαυτό μας.
Ευχαριστώ από καρδιάς τους εκλεκτούς ομιλητές για τις καίριες τοποθετήσεις τους, τον Ιωνικό Σύνδεσμο για την άρτια διοργάνωση της εκδήλωσης, τα μέλη και φίλους του Ιωνικού Συνδέσμου, τους επίσημους προσκεκλημένους μας και όλους όσοι με την παρουσία τους στήριξαν την αποψινή βιβλιοπαρουσίαση.».

Ακολούθησαν σχετικές ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το κοινό, μεταξύ άλλων από τον κ. Λουκά Χριστοδούλου, τον κ. Κωνσταντίνο Τσαγκαράκη, την κ. Δέσποινα Χείλαρη, την κ. Φωτεινή Παπαδοπούλου και τον κ. Τάσο Αδρασκέλα.

Επίσης, οφείλουμε να αναφέρουμε πως εκτός από το παρουσιαζόμενο βιβλίο, η κ. Βασιλική Μελέτη έχει γράψει και το, επίσης, σημαντικό βιβλίο, με τίτλο: «Έμφυλα Πρόσωπα σε Κρίση: Η ισότητα των φύλων στην επαγγελματική και την πολιτική ζωή», που κυκλοφορεί και αυτό από τις Εκδόσεις «Παπαζήση», ενώ πολύ σύντομα, το αργότερο έως το τέλος του 2024, πρόκειται να κυκλοφορήσει το νέο της βιβλίο, από τις Εκδόσεις Writers International Edition, το οποίο είναι ένα συλλογικό έργο, γραμμένο μαζί με τους κ.κ. Παναγιώτα Παπακωνσταντίνου και Παναγιώτη Νικολόπουλο, με τίτλο: «Φύλο, Κρίση και Ευρωπαϊκή Ένωση».

Η αποκαλυπτική αυτή βραδιά για την έμφυλη βία ολοκληρώθηκε με τον Πρόεδρο του Ιωνικού Συνδέσμου, κ. Γιάννη Κοντίτση να προαναγγέλλει για την ερχόμενη Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2024 και ώρα 5:30 μ.μ., την εκδήλωση με τίτλο: «Ελάτε να παίξουμε πάλι…», που συνδιοργανώνουν ο Ιωνικός Σύνδεσμος, η Πολιτιστική Ένωση Μικρασιατών «H Καππαδοκία» και ο Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος Στίβου «Ανατολή» Νέας Ιωνίας, στον προαύλιο χώρο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Ν. Ιωνίας (απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, κοντά στον σταθμό του Η.Σ.Α.Π. Ν. Ιωνίας).

Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό μετά από την ολοκλήρωση της βιβλιοπαρουσίασης: