Ο δημόσιος αστικός χώρος και το δικαίωμα στην πόλη για έναν δήμο από τον δημότη για τον δημότη

Της κ. Φιλίππας (Λίλιαν) Αθυμαρίτου, δημοτικής συμβούλου και εκ νέου υποψήφιας στον Δήμο Νέας Ιωνίας Αττικής, με την παράταξη «Ενότητα για τη Νέα Ιωνία»
Η χρήση των δημόσιων χώρων από τους δημότες, τις οικογένειες, τα παιδιά, τις κοινωνικές ομάδες, γενικότερα, τα τελευταία χρόνια καταντά ανέφικτη και αυτό οφείλεται, εκτός των άλλων, κυρίως στο έργο, στις προτεραιότητες και στην πολιτική θεώρηση των κατά καιρούς δημοτικών αρχόντων.
Στη πόλη μας, είδαμε αυτά τα χρόνια να καταπατείται κάθε δικαίωμα χρήσης των χώρων γύρω μας, είτε γιατί δεν συντηρήθηκαν σωστά, ώστε να παρέχουν ασφάλεια και προστασία στους δημότες, είτε γιατί θεωρήθηκε καταχρηστικά και αντιδημοκρατικά ως ιδιόκτητος-ιδιωτικός ο δημόσιος χώρος από τη Δημοτική Αρχή και όχι ως κοινόχρηστος δημόσιος, με αποτέλεσμα να παίρνει μόνη της αυθαίρετες αποφάσεις για «αισθητικές» παρεμβάσεις, χωρίς διαβούλευση με τους κατοίκους.
Τον τελευταίο καιρό, και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια αυτής της τετραετίας, είδαμε διάφορα «έργα τέχνης», διάφορες «αισθητικές παρεμβάσεις», όπως τον ανεμόμυλο στην είσοδο της πόλης μας από την πλευρά της Φιλοθέης, τον «άγγελο της ελπίδας» δίπλα στον σταθμό Η.Σ.Α.Π. του Περισσού, ο οποίος τοποθετήθηκε εκεί αφού κόπηκε ένα υγιέστατο ψηλό δέντρο, με την αιτιολογία ότι εμπόδιζε τη διέλευση των πεζών… Η βάση του κορμού, όμως, έμεινε και χρησιμοποιήθηκε ως βάση για την τοποθέτηση του γλυπτού, το οποίο εκτός του ότι εμποδίζει τη διέλευση των πεζών, προκαλεί και πρόβλημα στην αισθητική των δημοτών, ενώ τους στέρησε και μια μικρή πηγή οξυγόνου και δροσιάς.
Στην πλατεία της Αγίας Αναστασίας έγινε άλλη μία αισθητική παρέμβαση, με ένα «υποβρύχιο» πολύ ταιριαστό με τον περιβάλλοντα χώρο, αλλά και την ιστορία της πόλης!!!…
Λίγο καιρό πριν, ένας περιφερόμενος μεταλλικός τσολιάς, σε συνδυασμό με το σήμα της ειρήνης, αναστάτωσε τη φιλειρηνική διάθεση των κατοίκων της γύρω περιοχής με την αμφισβητούμενη αισθητική του.
Ένα σιντριβάνι, επίσης, αμφισβητούμενης αισθητικής και ποιότητας, τοποθετήθηκε στη Νεάπολη, αφού ξηλώθηκε το πράσινο, που υπήρχε στη μικρή πλατεία επί πολλές δεκαετίες, χαμηλοί θάμνοι, αλλά και δένδρα, για να αντικατασταθούν με χλοοτάπητα.
Αυτά και πολλές άλλες παρεμβάσεις, που δεν προφέρουν τίποτε στη χρήση του δημόσιου αστικού χώρου, αλλά ούτε και στην αισθητική της πόλης μας, την οποία, αντίθετα, τραυματίζουν βάναυσα.
Δεν μπήκε κανείς στον κόπο να διαβουλευτεί με τους κατοίκους.
Άγνωστη λέξη για τον Δήμο μας ο συμμετοχικός σχεδιασμός.
Ο συμμετοχικός σχεδιασμός, είναι ένα είδος σχεδιαστικής διαδικασίας με κέντρο τον χρήστη, κατά την οποία οι χρήστες εμπλέκονται ως συνεργάτες των σχεδιαστών καθ΄ όλη τη διάρκεια και σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού, με αποτέλεσμα η εμπλοκή τους να επηρεάζει θετικά και προς όφελός τους τον, τελικά, παραγόμενο χώρο.
Είναι μια διαδικασία, η οποία έχει συσχετιστεί με έννοιες και χαρακτηρισμούς, που παραπέμπουν σε δημοκρατικές διαδικασίες (διαπραγματευτικός, πολιτικός, διαμεσολαβητικός, διαβουλευτικός τύπος σχεδιασμού, μια ανοιχτή διαδικασία επικοινωνίας και συνεργασίας).
Ο συμμετοχικός σχεδιασμός, προϋποθέτει την άμεση ενεργό συμμετοχή των πολιτών και την αποτύπωση των επιθυμιών και αναγκών τους, σχετικά με έναν συγκεκριμένο ανοιχτό δημόσιο χώρο, που προτείνεται για επανασχεδιασμό, ανάπλαση ή ανακατασκευή. Επίσης, περιλαμβάνει μία αποτίμηση από τους ίδιους τους πολίτες, της αντίστοιχης αστικής παρέμβασης και την αξιολόγηση του αποτελέσματος μετά την υλοποίηση.
Με την κινητοποίηση των πολιτών, ο συμμετοχικός σχεδιασμός έχει ταυτιστεί με τον δημοκρατικότερο τρόπο λήψης αποφάσεων, αλλά και με την αποτελεσματική οικειοποίηση του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου από τους κατοίκους της πόλης.
Αποτελεί μια διαδικασία, κατά την οποία η συμμετοχή των δημοτών δημιουργεί ένα κοινό όραμα σχετικά με το πώς θέλουν να είναι, τι θέλουν να εμπεριέχει και τον τρόπο που θέλουν να οικειοποιηθούν τον συγκεκριμένο δημόσιο χώρο.
Όμως, στην πόλη μας, και ιδιαίτερα όσον αφορά στο αστικό τοπίο, οι συμμετοχικές διαδικασίες στον σχεδιασμό έχουν αγνοηθεί.
Κεντρικός στόχος μας, λοιπόν, θα είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου συμμετοχικού αστικού σχεδιασμού και διαλόγου για την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου στις γειτονιές μας, αλλά και η διεκδίκηση και άλλων χώρων για την ικανοποίηση των αναγκών των κατοίκων της πόλης μας, που στερείται ελεύθερων χώρων και χώρων αναψυχής και πολιτισμού. Τέτοιοι προτεινόμενοι χώροι είναι ο χώρος της πρώην «Άλτεκ» και της «Εριοτέκ». Συγκεκριμένα, για τον χώρο της πρώην «Άλτεκ», στην Αλσούπολη, είδαμε έναν σημαντικό αγώνα διεκδίκησης χώρου (claim space), κυρίως από τα παιδιά της περιοχής.
Ο συμμετοχικός ή συνεργατικός σχεδιασμός θα είναι ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια μας για τη διαμόρφωση των δημόσιων χώρων με την άμεση εμπλοκή των πολιτών σε όλα τα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού, αλλά και στις αποφάσεις για τη μετέπειτα χρήση του. Είναι ένα μέσο για να παραμένει ο δημόσιος χώρος της πόλης ένας ζωντανός οργανισμός και όχι ένα στατικό αντικείμενο, που να επιτρέπει αντιαισθητικές και μη λειτουργικές επεμβάσεις.