Εξαιρετικό το Αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο από τον Φυσιολατρικό Όμιλο Νέας Ιωνίας

Ρεπορτάζ-Φωτογραφίες-Βίντεο: Παναγιώτα Σούγια
Η εκδήλωση ξεκίνησε με το καλωσόρισμα των παρευρισκόμενων από τον Κοσμήτορα της Λέσχης, κ. Παναγιώτη Ζουμπουλιά, ο οποίος καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, επίσημους και μη.

Αμέσως μετά ακούστηκε η φωνή του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος μιλούσε για τον εαυτό του σε τηλεοπτική εκπομπή, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης.
Ακολούθως, τον λόγο έλαβε η Πρόεδρος του Φ.Ο.Ν.Ι. κ. Καίτη Ευκλείδου, η οποία είπε μεταξύ άλλων πως: «Σήμερα, τιμούμε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές του 20ου αιώνα: τον Γιάννη Ρίτσο. Γεννημένος το 1909, στη Μονεμβασιά. Ο Ρίτσος, μέσα από το έργο του εξέφρασε τις αγωνίες, τα όνειρα και τους αγώνες του ελληνικού λαού. Η ποίησή του συνδυάζει το προσωπικό με το συλλογικό, δίνοντας φωνή στους απλούς ανθρώπους και στα κοινωνικά ιδανικά.

Έργα του, όπως ο «Επιτάφιος», η «Ρωμιοσύνη» και «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» έχουν αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη Λογοτεχνία και στις καρδιές μας.
Ο Ρίτσος δεν ήταν μόνο ποιητής. Ήταν ένας άνθρωπος, που αγωνίστηκε για τη Δικαιοσύνη και την Ελευθερία. Διώχθηκε για τις ιδέες του, εξορίστηκε, αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να γράφει και να εμπνέει.
Το 1975, τιμήθηκε με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στον Πολιτισμό και στην κοινωνική πρόοδο.
Ο λόγος του παραμένει επίκαιρος, υπενθυμίζοντάς μας πως η Τέχνη έχει τη δύναμη να αλλάζει τον κόσμο. Ας κρατήσουμε ζωντανό το έργο του και ας συνεχίσουμε να εμπνεόμαστε από τα μηνύματα ελπίδας και αγώνα, που μας προσέφερε.».

Αμέσως μετά, ο Δήμαρχος Νέας Ιωνίας Αττικής, κ. Παναγιώτης Μανούρης, απηύθυνε έναν σύντομο χαιρετισμό, λέγοντας πως: «Συμπολίτες και συμπολίτισσες, αξιότιμοι συμπολίτες και συμπολίτισσες, γιατί το «αξιότιμοι» πρέπει να το βάζουμε. Εμείς, ακόμη δεν είμαστε άξιοι τιμής, είμαστε υπεύθυνοι με εντολή συγκεκριμένη. Τώρα, αν θα είμαστε αξιότιμοι στην πορεία θα φανεί. Λοιπόν, συγχαρητήρια πάντως. Συγχαρητήρια, γιατί η θεματική σήμερα είναι όχι απλά υπέροχη, αλλά αγκαλιάζει και τη Νέα Ιωνία και όλη την Ελλάδα. Ο Ρίτσος άξιζε το Νόμπελ, και το ξέρουμε όλοι. Ο Ρίτσος είναι ένας από τους τρεις μεγάλους. Δεν είναι μόνο ο Σεφέρης, ο Ελύτης, είναι και ο Ρίτσος. Λοιπόν, τιμάτε έναν ποιητή, που δεν έγραψε απλώς στίχους, το είπε, άλλωστε, και η Καίτη, αλλά αυτό που θεωρούμε όλοι ότι ύφανε με τις λέξεις του τη μνήμη, την Ιστορία και την ψυχή του λαού. Ο λαός μας στηρίζεται στον Ρίτσο. Ο Ρίτσος περιέγραψε τον λαό μας, περιέγραψε τις έγνοιες του, την αντίσταση, και πριν από λίγο περιέγραψε το πώς έβλεπε αυτός τα πράγματα. Είναι πολύ σημαντικό αυτό το ότι χαιρόταν και τις τιμωρίες του. Βέβαια, είναι αλληγορικό. Κανείς δεν χαίρεται τη Μακρόνησο. Αλλά άλλο ήθελε να πει ο ποιητής, προφανώς. Υπήρξε, λοιπόν, η φωνή της Ρωμιοσύνης, μίλησε για τη θέληση για ζωή, τους αγώνες για Ελευθερία, Για Δικαιοσύνη, για Αξιοπρέπεια. Για μας, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους της Νέας Ιωνίας, η ποίησή του έχει έναν διττό συμβολισμό. Ο Ρίτσος ήταν αυτός που συγκινήθηκε από το Μπλόκο της Καλογρέζας, από τη θυσία των 22 παλικαριών, τον Μάρτιο του ’44. Οι εργάτες της περιοχής μας πλήρωσαν με το αίμα τους την αντίσταση στη σκλαβιά. Μας άφησε το επίγραμμα, το οποίο μέχρι σήμερα είναι εκεί, στο Ηρώο των εκτελεσθέντων. Με τον δικό του τρόπο έκανε την Ιστορία μας αθάνατη, χάραξε την Ιστορία μας ως Γιάννης Ρίτσος. Είναι σημαντικό σε αυτό το μνημείο να υπάρχει η δικιά του γραφή χαραγμένη. Χαραγμένη και στις σελίδες της ποίησης. Είναι σημαντικό το ότι ο Ρίτσος ήταν ποιητής της φύσης. Ζωγράφιζε από μικρός πράγματα, που μερικά από αυτά ανέφερε προηγουμένως, θεωρούσε πάντα ότι η φύση και ο άνθρωπος ήταν ένα, τα δέντρα, τα βουνά, η θάλασσα. Γι’ αυτόν ήταν ζωντανοί οργανισμοί, μάρτυρες της Ιστορίας, σύμβολα ελευθερίας και αγώνα. Στα ποιήματά του η ελληνική γη δεν είναι απλώς τοπίο, είναι η ίδια η πατρίδα. Αγάπησε τις πέτρες, τις φιλοτέχνησε, τους έδωσε μορφή και ψυχή. Διάλεξε συνειδητά την πέτρα, το ξύλο, το βότσαλο, τις ρίζες που ξέβραζε η θάλασσα, για να τους δώσει ανθρώπινη μορφή, όπως έλεγε ο Τσαρούχης. Μια ανθρώπινη μορφή, που παλεύει με την αγριότητα του κόσμου. Ο Εικαστικός Ρίτσος, στην εξορία, δεν διοχέτευε μόνο την απελπισία τους, αλλά και τις άσβεστες ελπίδες τους. Την αγάπη για τη ζωή και την ομορφιά της. Δήλωνε απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου κα ερωτευμένος πάντα με τα δέντρα, τα πουλιά, τα ζώα, τους ανθρώπους, ερωτευμένος προπάντων με το κάλλος των κατάλληλων στοχασμών. Έτσι έλεγε. Τα δέντρα, είναι οι αγρύπνιες του ουρανού, έγραψε, δίνοντας στη φύση μια διάσταση ιερή, σαν μια γέφυρα που ενώνει το παρών με το αιώνιο. Στα δικά του λόγια μπορούμε να νιώσουμε το φως στον αέρα, τον αργό παλμό της γης, που αντιστέκεται και επιμένει. Τιμώντας τον Γιάννη Ρίτσο δεν τιμούμε μόνο έναν μεγάλο ποιητή. Τιμούμε τον αγώνα για έναν κόσμο πιο δίκαιο, πιο ανθρώπινο, πιο φωτεινό. Αντλούμε από την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου τη δύναμη να συνεχίσουμε με την ίδια αγάπη για τον τόπο, για τη φύση, για τον άνθρωπο.
Είναι πολύ σημαντικό, οι εκδηλώσεις, και πραγματικά και με γοητεύει, αλλά και μας γοητεύει το γεγονός, και αυτό φαίνεται από τη γεμάτη αίθουσα σήμερα, ότι ο Φυσιολατρικός Όμιλος επιλέγει τις θεματικές του με έναν όχι μόνο πανιωνιώτικο τρόπο σκέψης, αλλά με έναν τρόπο που θα έλεγα ότι αγκαλιάζει όλη την Ελλάδα, όλον τον Ελληνισμό, τον απανταχού Ελληνισμό. Και, προφανώς, και εγώ στέκομαι με ιδιαίτερη προσοχή και με τιμή στην εκδήλωση αυτή, στην οποία και καλέστηκα. Δεν έχω να προσθέσω πολλά. Έχω να ακούσω πολλά περισσότερα. Σας ευχαριστώ για το σημερινό κάλεσμα και συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία σας.».

Κατόπιν, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ρουμελιωτών Νέας Ιωνίας, κ. Αθανάσιος Ραφτόπουλος, ανάφερε πως: «Ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Νομίζω ότι ο κύριος Δήμαρχος έβαλε τον κεντρικό θεματικό άξονα, επί του οποίου, μάλλον, θα υφανθεί απόψε η βραδιά. Σαν Ένωση Ρουμελιωτών Νέας Ιωνίας, για μας είναι τιμητική η πρόσκληση και πιστεύω ότι θα ανταποκριθούμε όσο μπορούμε, προφανώς, και με τη δική σας βοήθεια.
Μια ημέρα μετά την επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας νομίζω ότι η σημαντική ρήση του Ρίτσου ότι αυτός ο λαός, στον οποίο κι εμείς ανήκουμε, και, προφανώς, και οι επίγονοί μας θα ανήκουν, δεν γονατίζει παρά μόνον στους νεκρούς του. Τους τιμήσαμε χθες, χρειάζεται να τους τιμούμε κάθε μέρα, και πιστεύω ότι ο καθένας και με τα λόγια του και με την πράξη του θα κάνει.
Εμείς, όσοι καταγόμαστε από τη Στερεά Ελλάδα, πιστεύω ότι προσπαθούμε να το κάνουμε και περιμένουμε κι από σας να ανταποκριθείτε. Να είστε καλά.».

Στη συνέχεια, ο κ. Ζουμπουλιάς ανάγνωσε το πλούσιο βιογραφικό του κεντρικού ομιλητή της εκδήλωσης, διακεκριμένου ποιητή, δοκιμιογράφου και μεταφραστή κ. Δημήτρη Κοσμόπουλου, ο οποίος ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας πως: «Ευχαριστώ τον Φυσιολατρικό Όμιλο Νέας Ιωνίας για την ευγενική πρόσκληση και την κ. Ευκλείδου προσωπικά. Το 2009 ήταν τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή. Κατ’ εντολή του ΚΕΔΡΟΥ, δηλαδή, του εκδοτικού μου οίκου, είχα διαδράμει όλη την Ελλάδα, είχα έρθει και κάπου στη Νέα Ιωνία. Ευχαριστώ τον κύριο Δήμαρχο, που είναι εδώ και τους εκπροσώπους των φορέων της πόλεως. Απολογούμαι για το χρώμα της φωνής μου. Φ.Ο.Ν.Ι. είναι και το αρκτικόλεξο, απ’ ό,τι είδα τώρα, του συλλόγου σας. Ο Ρίτσος έχει έναν στίχο στα «μονόστιχα», που λέει: «Από το λαρύγγι έως το πέλμα μια ολόκληρη φωνή.». Ήταν μια φωνή. Μια φωνή μπροστά στο θαύμα του κόσμου. Όποιος το χάλαγε αυτό το θαύμα ή το αμαύρωνε, ο Ρίτσος ήταν απέναντί του και γι’ αυτό αντιστεκόταν διαρκώς. Άλλωστε, να κρατήσουμε, πριν μπω στο κυρίως κείμενό μου, το ότι είπε κάποια στιγμή, σε χρόνια δύσκολα, στα χρόνια της εξορίας, ότι εκεί που ένας άνθρωπος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, εκεί, ίσως, αρχίζει η ιστορία του κόσμου ή αυτό που λέμε ομορφιά. Απολογούμαι για το χρώμα της φωνής μου, επιστρέφω γιατί διέκοψα, διότι είμαι στα απονέρια μιας ίωσης, που είναι ιώσεις της εποχής.».

Συνεχίζοντας, ο κ. Κοσμόπουλος, είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Ξέρουν, λοιπόν, κάποιοι ότι σεμνύνομαι με μία από τις μεγαλύτερες επιβραβεύσεις της ζωής μου, που είναι η προσωπική σχέση, που είχα με τον ποιητή. Είναι μια σχέση, που εκτείνεται σε βάθος μιας δεκαπενταετίας, της τελευταίας δεκαπενταετίας της ζωής του. Αυτή τη στιγμή έχω την τιμή να είμαι και επιμελητής του Αρχείου Γιάννη Ρίτσου, που βρίσκεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Συμπορεύτηκα με την κόρη του, την Έρη, και με την οικογένειά της, αλλά και με τον ίδιο τον ποιητή.» και στη συνέχεια αναφέρθηκε στον τρόπο που γνωρίστηκε με τον Γιάννη Ρίτσο ως μαθητής Λυκείου, στην Καλαμάτα.
Ακολούθως, ο κ. Κοσμόπουλος παρουσίασε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον διάγραμμα για την ποιητική προσωπικότητα του Γιάννη Ρίτσου, παρέθεσε σημαντικά βιογραφικά στοιχεία του ποιητή, επισήμανε, μεταξύ άλλων, πως: «Ο Ρίτσος ξεπέρασε τον Παλαμά σε όγκο έργου και, σίγουρα, να φανταστείτε ότι υπάρχουν ακόμη 50 ανέκδοτες ποιητικές συλλογές. Οι πεντηκοστή, τώρα μένουν 49, εκδόθηκε πέρυσι με επιμέλεια δική μου από τον ΚΕΔΡΟ: «Το Υπερώο». Και, μάλιστα, πολλές απ’ αυτές, επειδή είναι σε χειρόγραφη μορφή, γιατί ο Ρίτσος έγραφε πάντα με τον γνωστό του χαρακτήρα, πάντα χειρόγραφα, έχουν διπλή και τριπλή γραφή και επεξεργασία.», μίλησε για την ποιητική του διαδρομή και τα διαχρονικά έργα του, και ολοκλήρωσε λέγοντας πως: «Καταργείται με ασκητικό τρόπο κάθε επιθυμία ποιητικής ιδιοκτησίας. Στο ποιητικό πεδίο ο Ρίτσος δεν κρατά τίποτε για τον εαυτό του. Εξομολογείται ακόμη και τις αδυναμίες του. Αυτό είναι το Πλατωνικό: «Εξ Αίφνης», δηλαδή, είναι ένα δώρο, που έρχεται σαν μια αστραπή στον άνθρωπο και του συνέχει τον βίο. Η συστηματική ανάγνωση της ποίησης του Ρίτσου, για να κλείσω, μας οδηγεί σ’ αυτήν τη διήρκουσα σταθερά, μιας υπερβατικής χρήσης της γραφής. Από την έμμετρη περίοδο μέχρι τα μακρά ποιήματα των μονολόγων και τα μικρά ποιήματά του, του κρουστού και περιεκτικού λόγου, όπως έλεγε ο ίδιος. Ακόμη, μέχρι τις στιχηρές στιγμές των επικαιρικών χαιρετιστηρίων των ποιημάτων, σε χαρμόλυπη, πάντοτε, έκσταση, ο Ρίτσος είναι σαν να ρωτά: «Ποιος κομματιάζει την ψυχή μας, ποιος κομματιάζει τη χαρά μας και τη χαρά του Θεού σε μια αέναη αναμέτρηση με όλες τις μορφές, ώστε η ενότητα των πάντων, η των πάντων ενότης, να επιτευχθεί μέσα από την τεχνική τους ανάπλαση.». Σε ένα βιβλίο μου για τον Ρίτσο, υπάρχει ένα Κεφάλαιο, που τιτλοφορείται: «Γιάννης Ρίτσος. Ο μέγας άγνωστος.». Το ερώτημα είναι: τι ξέρουμε απ’ τον Ρίτσο. Και τι διαβάζουμε απ’ τον Ρίτσο. Διαβάζουμε μόνο τα ευκαιριακά χαιρετιστήρια, επικαιριακά του ποιήματα για την ειρήνη ή κάποια κομμάτια από τον «Επιτάφιο» και από τη «Ρωμιοσύνη», που είναι μελοποιημένα, και λέμε πως είναι ένας μεγάλος ποιητής; Όπως κάνουμε αντίστοιχα και με τον Σεφέρη και τον Ελύτη. Είναι χρήσιμη η μελοποιημένη εκδοχή των ποιημάτων, αλλά δεν είναι η ίδια η ποίηση. Ας οδηγηθούμε από αυτή στην ποίηση και τότε είναι βέβαιο ένα πράγμα: Ότι θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, που στεκόμαστε υπάρχοντας από τον άλλον και από το βλέμμα του άλλου. «Τι χαρά από το βλέμμα του άλλου.», που έλεγε ο ποιητής. Όλη η τιμή και η δόξα του ανήκει και ας έχουμε την ευχή του.».».
Ολόκληρη την εμπνευσμένη ομιλία του κ. Δημήτρη Κοσμόπουλου μπορείτε να την παρακολουθήσετε πατώντας ΕΔΩ (Α΄ Μέρος) και ΕΔΩ (Β΄ Μέρος).
Ακολούθησε ακόμη ένα ηχητικό ντοκουμέντο με τον Γιάννη Ρίτσο να διαβάζει ποιήματά του (μπορείτε να το ακούσετε πατώντας ΕΔΩ), αναγνώστηκε από τον κ. Παναγιώτη Ζουμπουλιά ένα σύντομο βιογραφικό του Μαέστρου της Χορωδίας της Ένωσης Ρουμελιωτών Νέας Ιωνίας, κ. Πέτρου Μήτσου,

και η υπέροχη λογοτεχνική βραδιά συνεχίστηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με τα μέλη της πολυμελούς Χορωδίας της Ένωσης Ρουμελιωτών να ερμηνεύουν δημοφιλή μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου, αποσπώντας το θερμό χειροκρότημα των πολυπληθών παρευρισκόμενων. Αποσπάσματα από την πολύ καλή εμφάνιση της Χορωδίας της Ένωσης Ρουμελιωτών μπορείτε να παρακολουθήσετε πατώντας ΕΔΩ (Απόσπασμα 1), ΕΔΩ (Απόσπασμα 2), ΕΔΩ (Απόσπασμα 3) και ΕΔΩ (Απόσπασμα 4).

Κατόπιν, η κ. Καίτη Ευκλείδου ευχαρίστησε όλες και όλους όσοι συνετέλεσαν ώστε να διοργανωθεί άψογα η συγκεκριμένη εκδήλωση.

Ακολούθως, ο επίτιμος Πρόεδρος του Φ.Ο.Ν.Ι. κ. Νίκος Χομπάς απηύθυνε με τη σειρά του έναν σύντομο χαιρετισμό,

και η θαυμάσια από κάθε άποψη εκδήλωση-αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο, ολοκληρώθηκε με τον κεντρικό ομιλητή, κ. Δημήτρη Κοσμόπουλο, να κάνει έναν ενδιαφέροντα επίλογο, τον οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε πατώντας ΕΔΩ.

Επίσης, οφείλουμε να αναφέρουμε πως στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Δήμαρχος Νέας Ιωνίας Αττικής κ. Παναγιώτης Μανούρης, η Αντιδήμαρχος Διαχείρισης Ανθρωπίνων Πόρων κ. Ελισάβετ Γεωργιάδου, η Αντιδήμαρχος Αθλητισμού κ. Σοφία Ναϊσίδου, η Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής ΚΕ.ΒΡΕ.Φ.Ο. κ. Φωτεινή Ρόδη, η Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία «Ιμερόεσσα» κ. Κική Τσιρανίδου, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ρουμελιωτών Νέας Ιωνίας κ. Αθανάσιος Ραφτόπουλος, ο Πρόεδρος των Παλαιών Προσκόπων Νέας Ιωνίας κ. Όμηρος Ακιανίδης και ο κ. Γεώργιος Μεϊμάρογλου, ο πρώην Πρόεδρος κ. Στέφανος Λιβέρης και ο επίτιμος Πρόεδρος κ. Νίκος Χομπάς.

Ακολουθούν φωτογραφικά στιγμιότυπα από την εκδήλωση: