Εξαιρετικά σημαντική η εκδήλωση: «Διάλογος και Ειρήνη», που συνδιοργανώθηκε από τους Οργανισμούς: Religions for Peace Greece και Γέφυρες Ειρήνης ΑΜΚΕ

Ρεπορτάζ-Φωτογραφίες: Παναγιώτα Σούγια
Σκοπός της σημαντικής αυτής συνάντησης ήταν η ανάδειξη της σημασίας της διαθρησκευτικής κατανόησης, της ανεκτικότητας και του διαλόγου ως θεμέλια της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης και την παρουσίαση έκανε ο Δημοσιογράφος κ. Γεράσιμος Θεοδόσης, ο οποίος καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως: «Καλησπέρα σε όλες και όλους τους φίλους, που βρίσκονται σήμερα εδώ σε μια ιδιαίτερη εκδήλωση, που αφορά τρεις μοναδικούς ηγέτες, θα μπορούσαμε να πούμε, που άφησαν το αποτύπωμά τους. Έχουν «φύγει» την τελευταία χρονιά και οι τρεις από τη ζωή και είναι έκδηλο το αποτέλεσμα της ζωής τους σε τρεις διαφορετικούς τομείς. Αφορά τρία πρόσωπα: το πρώτο πρόσωπο είναι ο Πάπας Φραγκίσκος, το δεύτερο είναι ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος και το τρίτο είναι ο Φετουλάχ Γκιουλέν.», στη συνέχεια αναφέρθηκε στους τρεις ομιλητές της εκδήλωσης και στους διοργανωτές και αμέσως έδωσε τον λόγο στον πρώτο ομιλητή.

Πρώτος, λοιπόν, ομιλητής ήταν ο κ. Δημήτρης Λεβαντής, Δικηγόρος και Μέλος της Συνοδικής Επιτροπής «Δικαιοσύνη και Ειρήνη» της Ιεράς Συνόδου Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος (Ι.Σ.Κ.Ι.Ε.), ο οποίος μίλησε για τον αείμνηστο Πάπα Φραγκίσκο, αμέσως μετά από ένα μικρό αφιέρωμα στον Ποντίφικα, που προβλήθηκε στην αίθουσα.

Αρχικά, ο κ. Λεβαντής αποκάλυψε τη δυσπιστία που υπήρχε στον κόσμο των Καθολικών για την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου στην Αγία Έδρα, λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως: «Όταν εκλέχτηκε ο Πάπας Φραγκίσκος για τους περισσότερους καθολικούς ήταν άγνωστος, γιατί δεν προερχόταν από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ήρθε, λοιπόν, στην Ευρώπη και οι περισσότεροι πιστέψαμε ότι λόγω ηλικίας (γιατί ήδη είχε περάσει τα 75 και είχε παραιτηθεί από Αρχιεπίσκοπος Μπουένος Άιρες, όπως είχε γίνει και τη δεκαετία του ’60, όταν είχε αναλάβει ο Ιωάννης ο 23ος στα 78 του) θα ήταν μια μεταβατική περίοδος μέχρι να έρθει ένας νεότερος άνθρωπος, ο οποίος θα αναλάβει σε ηλικία γύρω στα 70 την ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας, ενός δισεκατομμυρίου και πλέον πιστών.».
Στη συνέχεια, ανάφερε κάποιες γνωστές και άγνωστες ιστορίες από τη δράση του ως Ιησουίτης, τόνισε πως: «Ήταν ένας άνθρωπος, που σεβόταν το άλλο φύλο, σεβόταν τους ανθρώπους, με τους οποίους μεγάλωσε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία στο Μπουένος Άιρες, που τότε σαν μετανάστες είχαν έρθει οι χριστιανοί, οι μουσουλμάνοι, οι ινδουιστές.», και επισήμανε πως: «Κάποια στιγμή εκλέχτηκε Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες. Είχε θαυμάσιες σχέσεις με όλους τους ανθρώπους, που εκπροσωπούσαν άλλες θρησκείες ή άλλα δόγματα μέσα στην Αργεντινή.».
Επίσης, ο κ. Λεβαντής είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Ερχόμενος στη Ρώμη είδε μια Εκκλησία, η οποία εμφανώς για πρώτη φορά είχε τόσο μεγάλο πρόβλημα, γιατί είχε παραιτηθεί, μετά από 500 χρόνια, ένας Πάπας. Ο Βενέδικτος. Υπήρχαν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα της Καθολικής Εκκλησίας. Υπήρχαν νομικά θέματα. Υπήρχαν θέματα, που έπρεπε να αντιμετωπίσει και στον τομέα της διαφθοράς. Προφανώς. Αυτός στα 78 του τι έκανε στην Αγία Έδρα; Αρχικά είχε κάνει επαφές με τον κόσμο. Δεν θεωρήθηκε ποτέ μεγάλος θεολόγος, αλλά άρχισε να λέει τα απλά πράγματα, που αν τα πούμε εγώ κι εσείς μπορεί να φαίνονται φυσιολογικά, αλλά άμα τα πει ένας άνθρωπος στη θέση στην οποία βρίσκεται έχουν άλλον αντίκτυπο.
Από τις πρώτες φορές, που έκανε εντύπωση στον κόσμο, ήταν όταν είπε: «Εγώ δεν ήρθα εδώ για να κρίνω. Ποιος είμαι εγώ για να κρίνω τη ζωής σας, την οικογενειακή σας κατάσταση, τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνετε, τον τρόπο με τον οποίο συμβιώνετε με τον ή την σύντροφό σας.». Αυτό έκανε μεγάλη εντύπωση, γιατί ένας Πάπας ήρθε για να μιλήσει για τα πράγματα, τα οποία έβλεπε καθημερινά να υπάρχουν.».
Ακολούθως, ο κ. Λεβαντής αναφέρθηκε στη δράση του Πάπα Φραγκίσκου για το προσφυγικό πρόβλημα, λέγοντας, μεταξύ άλλων πως: «Και αρχίζει και αναπτύσσεται η κακή για τους περισσότερους πολιτικούς άποψη ότι αυτοί οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως θρησκείας ή φυλής, είναι αδέρφια μας και πρέπει να τα βοηθήσουμε. Και, επίσης, εκτός από το να τα βοηθήσουμε πρέπει να βοηθήσουμε τις χώρες τους, γιατί εκεί υπάρχει το πρόβλημα, να στηριχτούν να μην φεύγουν. Όχι, όμως, να τους βουλιάζουμε τα πλοία, όπως έκανε ο Σαλβίνι. Ούτε να λέμε ότι είναι ένα πρόβλημα, για το οποίο φταίνε αυτές οι χώρες, οι οποίες δεν το λύνουν. «Το ποιος φταίει, το ποιος δεν φταίει, θα το βρούνε τα κράτη. Εγώ, όμως…», λέει ο Πάπας, «…ως άνθρωπος δεν μπορώ να βλέπω ανθρώπους να θαλασσοπνίγονται.». Γι’ αυτό το πρώτο ταξίδι που έκανε ήταν στη Λαπεντούζα, όπου ήταν ήδη τα θύματα των συνεχών προσφυγικών ροών, που ερχόντουσαν από την Αφρική, Και γι’ αυτό δύο σημαντικά ταξίδια που έκανε ήταν στην Ελλάδα. Το ένα, λοιπόν, ήταν στη Λέσβο, από όπου θυμόμαστε και τη χαρακτηριστική κίνηση ότι ο ίδιος ζήτησε από την Ύπατη Αρμοστεία να συνοδεύσει, κάτι περίεργο, στο αεροπλάνο της ιταλικής αεροπορίας όταν επέστρεφε πίσω, δέκα πρόσφυγες ήδη έτοιμους, που δικαιούνταν άσυλο, να τους πάρει ο ίδιος στην Αγία Έδρα, και να δει εκεί πώς θα τους ενσωματώσει στην ιταλική κοινωνία. Και όντως από όλα αυτά τα άτομα τα περισσότερα ενσωματώθηκαν και τα παιδιά τελείωσαν το σχολείο και πήγαν στο Πανεπιστήμιο στην Ιταλία.
Άρα, λοιπόν, εκτός από το να λέμε λόγια, προσπαθούσαμε να λύσουμε και συγκεκριμένα πράγματα. Να φτιάξουμε για τους πρόσφυγες περισσότερους χώρους στην ίδια τη Ρώμη. Γιατί όταν λέω εγώ σαν ηγέτης ότι εσείς πρέπει να κάνετε κάποια πράγματα, πρέπει να είμαι ο πρώτος που θα το δείξω.
Γι’ αυτό είδαμε να διαμορφώνονται στη Ρώμη πάρα πολλοί χώροι για πρόσφυγες, για άρρωστους με προβλήματα υγείας, για φορείς του AIDS,που ακόμα υπήρχανε και τα ξεχνάγαμε, για ηλικιωμένους, οι οποίοι δεν είχαν πλέον να πληρώσουν το νοίκι και ήταν στον δρόμο, για ανθρώπους που δεν μπορούσαν να πληρώσουν ούτε τα δίδακτρα, ούτε το ενοίκιο, ούτε το κουρείο. Και έφτιαξε ολόκληρο κουρείο δίπλα στην Αγία Έδρα, δίπλα στον Άγιο Πέτρο, και με χώρο οι φτωχοί της Ρώμη να πηγαίνουν να βρίσκουν φαγητό, να πλένουν τα ρούχα τους, να παίρνουν καινούργια ρούχα, να μπορούνε να τρώνε, να μπορούνε να ξυρίζονται οι άντρες. Κάποια πράγματα, τα οποία λένε: Θα πας δίπλα στον Άγιο Πέτρο να τα κάνεις αυτά; Ναι, στον Άγιο Πέτρο. Γιατί, ο Άγιος Πέτρος ποιος είναι; Δεν είναι για τους πιστούς; Δεν είναι για τους ανθρώπους; Δηλαδή, η καθαριότητα είναι να κρατάμε καθαρή την εκκλησία, για να μην τη μολύνουμε; Θα τη μολύνουν οι φτωχοί; Όχι, οι φτωχοί έχουν προτεραιότητα. Και οι φτωχοί έχουν προτεραιότητα κάθε εκκλησίας. Δεν είναι μόνο της Καθολικής Εκκλησίας που έχουν προτεραιότητα. Και δεν νομίζω ότι είναι προτεραιότητα απαραίτητα μόνο των χριστιανικών. Αλλά είναι ένα πράγμα, το οποίο όλες τις θρησκείες τις αγγίζει. Δεν μπορεί να υπάρχουν φτωχοί, οι άλλοι πλούσιοι δίπλα, και να μην ασχολούμαστε.
Αυτά, όμως, είναι τα καθημερινά, που γίνονται στην καλή πρακτική της ίδιας της Εκκλησίας. Από εκεί και πέρα, τι κάνεις με τις άλλες θρησκείες; Προφανώς και η Καθολική Εκκλησία είχε πολύ καλές σχέσεις και εξακολουθεί να έχει με τον χώρο της Εκκλησίας, με την Αγγλικανική Εκκλησία, με αρκετές από τις Πεντηκοστιανές Εκκλησίες, στο πλαίσιο του διαλόγου. Βλέπουμε καθημερινά ότι πηγαίνουν στην Αγία Έδρα ή ο ίδιος ο Πάπας επισκεπτότανε όταν έφευγε από τη Ρώμη τους θρησκευτικούς ηγέτες της χριστιανοσύνης στα άλλα μέρη. Εννοείται ότι ο Βαρθολομαίος είχε πάρα πολύ καλές σχέσεις με τους εκάστοτε Πάπες. Εννοείται ότι ο Αναστάσιος στηρίχτηκε από την Καθολική Εκκλησία στις δύσκολες εποχές, που είχε στην Αλβανία. Όπως και ο Αναστάσιος στήριξε την Καθολική Εκκλησία της Αλβανίας στο να καταφέρουν οι Καθολικοί της Αλβανίας να έχουν ίσα δικαιώματα ως Εκκλησίες και να μπορούν να αναπτύξουν τη θρησκευτική τους δράση.
Αυτό, όμως, το οποίο φαίνεται ότι έκανε κάτι παραπάνω είναι αυτό που είπα στην αρχή. Κατ’ αρχήν, τα ταξίδια και τις προσπάθειες να έρθει σε επαφή με ηγέτες Μουσουλμάνους, ειδικά, που τα προηγούμενα χρόνια οι επαφές ήταν σε επίπεδο, κυρίως, Επιτροπών.».
Κατόπιν, ο κ. Λεβαντής μίλησε για την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στη Λέσβο, για τη συνάντησή του με τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ.κ. Ιερώνυμο Β΄ και με τον Παναγιότατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, με τους οποίος υπέγραψε κοινή διακήρυξη-έκκληση για τον τερματισμό του πολέμου στη Μέση Ανατολή και για μια δίκαιη ειρήνη, με ταυτόχρονη στήριξη των προσφύγων και την ανάγκη παροχής από όλες τις χώρες προσωρινού ασύλου σε αυτούς.
Επίσης, ο κ. Λεβαντής αναφέρθηκε και στην ιστορική επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το 2019, όπου υπέγραψε τη διακήρυξη για την απόλυτη αδερφοσύνη με τον μεγάλο Ιμάμη της Αιγύπτου Αχμέτ Αλ-Ταγιέμπ, αλλά και για τη συνάντησή του στο Ιράκ με τον Αγιατολάχ Αλ-Σιστανί, όπως και για τη μεγάλης σημασίας τελευταία προσπάθειά του, όταν πήγε στην Ινδονησία για να δει τον Ιμάμη της Ινδονησίας, τονίζοντας πως: «Η Ινδονησία είναι η μεγαλύτερη, ίσως, μουσουλμανική χώρα, και, ταυτόχρονα, και μια χώρα με εκατομμύρια χριστιανούς.», προσθέτοντας πως: «Εκεί, μαζί με τον Ιμάμη, δήλωσαν πως: «Οι θρησκείες δεν πρέπει να πυροδοτούν συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, δεν πρέπει να πυροδοτούν συγκρούσεις στα γειτονικά κράτη.». Έγινε μία προσπάθεια να καταπολεμηθεί η ένταση, που μπορεί να υπάρχει κατά καιρούς.».
Ακόμη, είπε πως: «Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τον Φραγκίσκο, αλλά επιτρέψτε μου να πω το βασικότερο που θεωρώ ότι έκανε. Είναι ότι μίλησε για το μέλλον αυτής της γης, κυρίως, ως ένας άνθρωπος, λες και εκπροσωπούσε το περιβαλλοντικό Κίνημα.», και ακόμη ανάφερε πως: «Επίσης, θεωρώ σημαντικό και αυτό το οποίο ήταν το συγκλονιστικότερο, κατά την άποψή μου, όταν πήγε το 2019 και κάλεσε τους εκπροσώπους των αντιτιθέμενων στρατιωτικών ομάδων του Σουδάν στη Ρώμη. Έσκυψε και φίλησε τα πόδια όλων των ηγετών των αντιτιθέμενων παρατάξεων, τρομάζοντας τους ανθρώπους πώς αυτός ο άνθρωπος των 85 ετών να σκύβει και να φιλάει τα πόδια πολέμαρχων από την Αφρική, θερμοπαρακαλώντας να σταματήσουν τον εμφύλιο πόλεμο στο Σουδάν.», και ολοκλήρωσε τονίζοντας πως: «Αυτή, λοιπόν, ήταν η παρέμβαση, που προσπάθησε να κάνει, χωρίς να πιστεύει ότι έχει τις άπειρες δυνατότητες. Γιατί άλλο είναι να είσαι θρησκευτικός ηγέτης και άλλο να προσπαθείς και να έχεις τα όπλα για να επιβάλεις κάποια πράγματα. Το παράδειγμα, όμως, να τηλεφωνεί κάθε μέρεα στον Εφημέριο της Ενορίας της Καθολικής στη Γάζα, το να τηλεφωνείς συνεχώς στην Ουκρανία, να στέλνει τρόφιμα στην Ουκρανία, στο να προσπαθεί να περάσει τρόφιμα μέσω Ιορδανίας στη Μέση Ανατολή, είναι η απόδειξη ότι κάνει ό,τι μπορεί για να σώσει όσους ανθρώπους μπορεί. Από εκεί και πέρα και οι υπόλοιποι, που έχετε την εξουσία, κάντε αυτό που μπορείτε για να υπάρξει ειρήνη. Σίγουρα, η ειρήνη δεν είναι κάτι το οποίο λύνει όλα τα προβλήματα και εξυπηρετεί όλα τα συμφέροντα. Αλλά σε αυτή τη Γη, αν καταφέρουμε να μην την τινάξουμε στον αέρα, και αν εξακολουθήσει να υπάρχει πλανήτης στα επόμενα χρόνια, η μόνη μας ελπίδα είναι οι εκπρόσωποι των θρησκειών να μπουν να παίξουν έναν καταλυτικό ρόλο στο να πιέζουν ως κοινή γνώμη τις κυβερνήσεις και τα πολιτικοοικονομικά συμφέροντα να καταπιέζουν όσοι γίνεται λιγότερο τους απλούς φτωχούς ανθρώπους και να μην καταστρέφουν τους περιβαλλοντικούς πόρους αυτής της Γης, γιατί στο τέλος θα μείνουμε σε αυτή τη Γη και δεν θα έχουμε πώς να επιζήσουμε.».

Ακολούθησε η ομιλία του κ. Γεώργιου Φουντουλάκη, Καθηγητή του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Ε.Κ.Π.Α., ο οποίος μίλησε για τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο.

Ο κ. Φουντουλάκης ξεκίνησε την ομιλία του για τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο, λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως: «Όλες αυτές οι προσωπικότητες, που θα συνομιλήσουμε σήμερα και μετά θα ακούσουμε και τις δικές σας απόψεις, είναι σημαντικές, γιατί στην εποχή μας όλοι γνωρίζουμε ότι σπανίζουν οι άνθρωποι, που μπορούν να συνδυάσουν τον λόγο τους με τις πράξεις τους. Κάτι το οποίο βλέπουμε και στις τρεις προσωπικότητες ότι μέσα από τις πράξεις τους, μέσα από τις ενέργειές τους προσπάθησαν και έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην προσπάθεια του διαθρησκειακού διαλόγου, στην ειρήνη, όπως ακούσαμε νωρίτερα, και σε πολλά άλλα πράγματα, τα οποία θα έχετε κι εσείς ακούσει μέσα από τις προσωπικότητες αυτές και αυτά που θα ακούσουμε σήμερα μέσα από τις άλλες φωνές, που θα παρουσιάσουν την κάθε προσωπικότητα. Δεν θα σταθώ τόσο στην προσωπικότητα ή στα βιογραφικά στοιχεία του Αναστάσιου Γιαννουλάτου, καθώς μπορεί ο καθένας κάποια βιογραφικά στοιχεία να τα συναντήσει, να τα βρει. Εμείς, στη συγκεκριμένη περίπτωση, στον Αναστάσιο Γιαννουλάτο, θα σταθώ ως προς τον άνθρωπο, ως προς τις πράξεις του, ως προς το τι έκανε και νοείται ως ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος, μια από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης Ορθοδοξίας, καθώς μέσα από τα κείμενά του, μέσα από διάφορες μελέτες, έχει αφήσει το αποτύπωμά του ως Θεολόγος, ως Ιεραπόστολος, ως Πανεπιστημιακός και Διδάσκαλος, καθώς υπήρξε Καθηγητής επί σειρά ετών στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ένας άνθρωπος, που αγαπούσε τον διάλογο.».
Συνεχίζοντας, ο κ. Φουντουλάκης είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Όπως είπαμε και νωρίτερα, ο Μακαριστός Αναστάσιος Γιαννουλάτος ήταν ένας άνθρωπος του διαλόγου, συνδύασε τη βαθιά πνευματική εμπειρία του με την επιστημονική έρευνα.», προσθέτοντας πως: «Στα έργα του βλέπουμε να μας λέει και να αναφέρει ότι η θρησκεία είναι η πνοή, που ζωογονεί τον Πολιτισμό. Όταν παύσει να υπάρξει αυτή η πνοή ο Πολιτισμός χάνει την ψυχή του. Ουσιαστικά μας μιλάει για μια πολιτισμική ψυχολογία της πίστης».
Επίσης, ο κ. Φουντουλάκης αναφέρθηκε σε αρκετές απόψεις του Μακαριστού Αναστάσιου για διάφορα θέματα, στις συναντήσεις του με θρησκευτικούς ηγέτες διαφόρων θρησκειών και δογμάτων, καθώς και στα αποτελέσματα αυτών των συναντήσεων και των μεταξύ τους διαλόγων προς όφελος των πιστών τους, επισήμανε, μεταξύ άλλων, πως: «Δεν θα τον χαρακτηρίζαμε με βάση το συνολικό του έργο ότι ήταν ένας απλός Θεολόγος, ένας Ανθρωπολόγος της πίστης, και όπως αναφέραμε ένας ψυχολόγος, που ασχολείται με το βάλσαμο της ψυχής, αλλά μέσα από το έργο του, ουσιαστικά, διατηρείται η Ορθόδοξη εμπειρία, ερμηνεύοντάς την με σύγχρονους όρους, ενσωματώνει πολλές μελέτες μέσα από την επιστημονική του σκέψη, και η θεραπεία του ατόμου βλέπουμε στη συνολική μορφή της σκέψης του επεκτείνεται στη συνολική θεραπεία της κοινωνίας, σε έναν κόσμο, που βλέπουμε συνεχώς να πλήττεται από μία πολιτισμική αποσύνθεση, μία υπαρξιακή κρίση και, δυστυχώς, μαστίζεται από διάφορες εντάσεις μέσα από ένα φανατισμένο πλαίσιο των διαφόρων θρησκειών. Η σκέψη του Αρχιεπισκόπου προτείνει έναν Πολιτισμό του προσώπου, άρα η αγάπη ως θεραπεία της αποξένωσης και η κατανόηση ως αντίδοτο της μισαλλοδοξίας πολλών θρησκευτικών φανατικών ανθρώπων, η πίστη ως στοιχείο προσωπικής ελευθερίας. Το φέρνει και μέσα από το παράδειγμά του στην Αλβανία, που αποδεικνύει ότι η Θεολογία, όταν βιώνεται αυθεντικά και διαλογικά, μπορεί να μεταμορφώσει όχι μόνο τις ψυχές των ανθρώπων μεμονωμένα, αλλά και ολόκληρους λαούς.».
Ακόμη, ο κ. Φουντουλάκης είπε, μεταξύ άλλων πως: «Σε μια εποχή της παγκοσμιοποίησης, της κρίσης νοήματος, έρχεται ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος να φωτίσει έναν δρόμο από το τραύμα στην ελπίδα του σύγχρονου ανθρώπου, απ’ τον φόβο στην αγάπη, από το «εγώ», από τον εγωκεντρισμό και την εγωπάθεια στο πρόσωπο.», προσθέτοντας πως: «Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό μέσα από τα έργα του, και δεν πρέπει να το παραβλέψουμε, αποτελεί η ενασχόλησή του με τον διαθρησκειακό διάλογο, που αναφέραμε, με το Ισλάμ. Ως Καθηγητής της Θρησκειολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος μελέτησε σε βάθος τη μουσουλμανική πνευματικότητα, επισημαίνοντας μέσα από τα έργα του τη βαθιά της εσωτερικότητα.».
Επιπλέον, ο κ. Φουντουλάκης αναφέρθηκε στα πεπραγμένα του Μακαριστού Ιεράρχη από την εκλογή του ως Αρχιεπισκόπου Αλβανίας και έως τον θάνατό του, ενώ συνοψίζοντας επισήμανε πως: «Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος Γιαννουλάτος εκφράζει έναν μοναδικό συνδυασμό Θεολόγου, Ανθρωπολόγου και ανθρώπου που γνωρίζει και την ψυχολογία του ανθρώπου.», ενώ ολοκληρώνοντας τόνισε πως: «Το έργο του γεφυρώνει την πίστη με την επιστήμη, την παράδοση με τη νεωτερικότητα, τη Θεολογία με την Ψυχολογία του βάθους. Η ιδεολογία του, όπως αναφέραμε, και με πάρα πολλά άλλα παραδείγματα, είναι υπαρξιακή, προτείνει έναν Πολιτισμού του προσώπου, όπου η αγάπη, η κατανόηση και η ειρήνη λειτουργούν ως ψυχολογικές και κοινωνικές θεραπευτικές δυνάμεις. Το πρόβλημα της αποξένωσης, της βίας, του φανατισμού, το παράδειγμά του είναι πως η πίστη όταν βιώνεται αυθεντικά, μπορεί να μεταμορφώσει όχι μόνο τον άνθρωπο, αλλά και ευρύτερα τον Πολιτισμό. Η δυσκολία, που υπάρχει γενικότερα, να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το πολιτισμικό πλαίσιο αποτελεί το γεγονός πως οι άνθρωποι είναι τόσα δισεκατομμύρια και θα πρέπει μέσα από διάφορες περιπτώσεις, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση βρισκόμαστε σήμερα για να αναλύσουμε όλες αυτές τις μορφές και το αποτύπωμα που άφησαν στην ανθρωπότητα και στην παγκόσμια κοινή γνώμη, είναι να δούμε και να μπορέσουμε όλοι μας να έχουμε αυτά τα παραδείγματα, για να μπορέσουμε και η ίδια μας η ζωή να είναι διαφορετική και να μην μαστίζεται από πολέμους, βία, και να υπάρξει η αλληλοκατανόηση και ο αμοιβαίος σεβασμός όλων των ανθρώπων.».

Το κύριο μέρος της εκδήλωσης ολοκληρώθηκε με τον κ. Σωτήρη Λίβα, Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ιονίου Πανεπιστημίου, ο οποίος μίλησε για τον αείμνηστο Φετουλάχ Γκιουλέν.

Ο κ. Λίβας, ξεκινώντας την ομιλία του για τον Φετουλάχ Γκιουλέν, είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Προηγουμένως, πριν από λίγο, για το πώς το Κισμέτ, αυτή η λέξη, την οποία προωθούσε συνεχώς ο Γκιουλέν, και έτσι ονόμασε και τους ανθρώπους, που εμπνέονταν από τις ιδέες του, πώς μπορεί να γίνει θεραπευτικό, μπορεί να γίνει ιατρικό, μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων των ανθρώπων, γιατί, βεβαίως, τα προβλήματα της ανθρωπότητας είναι συνεχόμενα. Συγχέονται και συνέχονται μεταξύ τους. Μιλάμε, βεβαίως, για τρεις τεράστιες προσωπικότητες, πολυδιάστατες, που συνδυάζουν ακριβώς την ακαδημαϊκή γνώση, τη θρησκευτική ηγετική παρουσία και την πράξη. Και είναι πάρα πολύ δύσκολο για τον Γκιουλέν, εννοείται και για τους άλλους δύο, να μπορέσει κανείς να αποτυπώσει όλα αυτά τα χρόνια της παρουσίας στον δημόσιο βίο σε μια μικρή ομιλία.».
Συνεχίζοντας, ο κ. Λίβας αναφέρθηκε στην πορεία της ζωής του Φετουλάχ Γκιουλέν και στην πολυσχιδή δράση του σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και το διεθνές παγκόσμιο επίπεδο, τόνισε πως ήταν ο πρώτος που καταδίκασε την «ισλαμική τρομοκρατία», ενώ για την οικουμενική δράση του επισήμανε πως: «Σε οικουμενικό επίπεδο στη σκέψη του Γκιουλέν δεν έχουν πια τόσο μεγάλη σημασία οι Τούρκοι, δεν έχουν πια τόσο μεγάλη σημασία οι μουσουλμάνοι, έχουν οι άνθρωποι. Όλη η ανθρωπότητα.».
Επίσης, ο κ. Λίβας είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Ο Γκιουλέν είχε κάποιες συγκεκριμένες, για μένα, ιδιότητες ξεχωριστές. Κάποια εργαλεία, τα οποία αξιοποίησε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Για μένα το σημαντικότερο εργαλείο ήταν η βαθιά γνώση του Ισλάμ, η βαθιά γνώση των ισλαμικών πηγών. Το λάθος που κάνουμε πολλές φορές είναι να χαρακτηρίζουμε τους τρομοκράτες, τους ισλαμιστές, τους εξτρεμιστές ως φονταμενταλιστές. Δηλαδή, ως ανθρώπους, που γυρνούν στα θεμέλια της πίστης. Δεν είναι αυτά τα θεμέλια της πίστης. Όταν γυρίσει κανείς στα θεμέλια της πίστης, πραγματικά στα θεμέλια της πίστης, και αποκτήσει μια βαθιά γνώση των πηγών, τα πράγματα πάντοτε είναι τελείως διαφορετικά. Και αυτό έκανε ο Γκιουλέν, ο οποίος, μάλιστα, είχε και έναν ιδιαίτερο τρόπο εκπαίδευσης για τους μαθητές του, το να βλέπει ένα βιβλίο ή μία ισλαμική πηγή μέσα από κάποιες άλλες. Με συνέπεια, ουσιαστικά, αξιοποιούμε όλες τις πηγές και συγκρίνουμε και προχωρούμε σε πολύ μεγάλο βάθος στην κατανόηση των κειμένων. Το δεύτερο πάρα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι η έλλειψη φόβου. Την έλλειψη φόβου, νομίζω, και το θάρρος, το πολύ μεγάλο θάρρος, την πολύ μεγάλη τόλμη, την ανέφερε και ο κ. Λεβαντής σε σχέση με την τεράστια τόλμη να πλένεις τα πόδια Σουδανών πολεμάρχων μέσα στο Βατικανό. Δεν το συζητάμε αυτό το πράγμα. Απίστευτο. Το ίδιο και ο Αναστάσιος, ένας άνθρωπος, ο οποίος είχε και προβλήματα υγείας τεράστια, να πηγαίνει και να στήνει μια ολόκληρη Εκκλησία σε μια ρημαγμένη χώρα. Και εδώ, πάλι, ένας άνθρωπος, ο οποίος αντιμετώπισε πάρα πολλούς κινδύνους, πάρα πολλούς εχθρούς, πάρα πολλές προκλήσεις, και, εννοείται, έδειξε τεράστιο θάρρος. Το τρίτο είναι, βεβαίως, το να βλέπεις τον κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου. Να μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου. Να σκέφτεσαι πώς μπορεί να σκεφτεί ο άλλος με τον δικό του τρόπο. Και με αυτόν τον τρόπο να βρίσκεις λύσεις. Να βρίσκεις λύσεις επειδή γίνεσαι ο άλλος. Το τέταρτο, βεβαίως, ήταν η τεράστια άνεση, που είχε στα θέματα της Νεωτερικότητας.», προσθέτοντας πως: «Το πέμπτο είναι η χρήση της Μετα-Νεωτερικότητας. Δηλαδή, μιας συνεχούς αμφισβήτησης του εαυτού του. Άμα δει κανείς την πορεία της ζωής του Γκιουλέν από την αρχή μέχρι το τέλος θα δει πόσες φορές αναθεώρησε δικές του απόψεις, πόσες φορές άλλαξε απόψεις.», και συνέχισε λέγοντας πως: «Και το έκτο ήταν ο σεβασμός στις άλλες απόψεις, σεβασμός στις άλλες θρησκείες, σεβασμός στις γυναίκες, σεβασμός στο περιβάλλον.».
Κατόπιν, ο κ. Λίβας αναφέρθηκε στις διαφορές του Γκιουλέν με άλλους μουσουλμάνους στοχαστές, είπε, μεταξύ άλλων, πως: «Μέσα από τον διαθρησκειακό διάλογο, ο Γκιουλέν έδινε έμφαση στα κοινά σημεία, ότι όλοι ξεκινάμε από κάποια κοινά σημεία. Άρα, μέσα από μια κοινή αντίληψη των πραγμάτων πρέπει να βρούμε πως θα αντιμετωπίζουμε, με διαφορετικούς, ίσως, τρόπους, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία, τα μεγάλα προβλήματα, τις μεγάλες προκλήσεις της ανθρωπότητας. Εκεί δίνουμε σημασία. Δεν δίνουμε σημασία στο ποιες είναι οι διαφορές μας. Καμία. Δεν μας ενδιαφέρει αυτό., Πάμε να ξεφύγουμε από αυτό. Πάμε να προχωρήσουμε.», ενώ ολοκληρώνοντας την ομιλία του είπε πως: «Και στους τρεις υπάρχει ένα στοιχείο, θα μπορούσε να πει κανείς, «πολιτικό». Εδώ, συνήθως, η πολιτική είναι παρεξηγημένη. Αν εννοούμε την πολιτική σαν μία, ας πούμε, προσπάθεια διεκδίκησης θέσεων ή διεκδίκηση εξουσίας, όχι. Καμία σχέση. Το αντίθετο, μάλιστα. Υπάρχει η πολιτική κατά την έννοια ότι φτιάχνει κοινότητες. Γιατί αυτό στην πραγματικότητα είναι η πολιτική ή θα έπρεπε να είναι η πολιτική. Αυτή η πολιτική με την Αριστοτέλεια έννοια. Το να φτιάξουμε ανθρώπινες κοινότητες. Να είμαστε συνεχώς μαζί. Και με αυτήν την έννοια η βία είναι εχθρός της πολιτικής. Άρα, αυτή η πολιτική συνιστώσα και των τριών, με το έργο μας, με την πράξη, με τη σκέψη, με την προσπάθεια κατανόησης, με την ακαδημαϊκή δουλειά του Αναστάσιου, το να είναι ο πρώτος Έλληνας θρησκευτικός, μέσα από την Εκκλησία, και ο λόγος αυτός μελετά το ισλάμ, μελετά τον Σαμανισμό, μελετά όλες τις θρησκείες. Το ίδιο και ο Πατριάρχης, που δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να μιλήσει για τις θρησκείες, να συναντηθεί. Ακριβώς το ίδιο και ο Γκιουλέν, αλλά μέσα από αυτή την οπτική, ο να συζητήσουμε, να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου, στην πραγματικότητα φτάνουμε στο ζητούμενο, το οποίο είναι μία πολιτική, που κάνει τον κόσμο μας καλύτερο, πώς φτιάχνει πολιτικές κοινότητες, πώς φτιάχνει έναν κόσμο πιο ειρηνικό.».

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ερωτήσεις που τέθηκαν από τους παρευρισκόμενους, στις οποίες απάντησαν οι εκλεκτοί ομιλητές.
Επίσης, μετά από την ολοκλήρωση της εκδήλωσης δόθηκαν στους ομιλητές συμβολικά δώρα από τους διοργανωτές.

Ακολουθούν φωτογραφικά στιγμιότυπα στο περιθώριο της εκδήλωσης: