Παρουσιάστηκαν τα Άπαντα του Πάνου Κουτρουμπούση, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Opportuna

Των Παναγιώτας Σούγια και Απόστολου Σαλονικίδη

Όμορφος κόσμος παρακολούθησε την ακόμη πιο όμορφη παρουσίαση του άρτι αφιχθέντος τόμου των απάντων του Πάνου Κουτρουμπούση, που πραγματοποίησαν οι εκδόσεις Opportuna το βράδυ της Παρασκευής 16 Δεκεμβρίου 2022, στον φιλόξενο χώρο: «Κήπος του Μουσείου», στο κέντρο της Αθήνας.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΗΙΑΚΩΒΟΥ
Την ιδιαίτερη αυτή εκδήλωση προλόγισε ο εκδότης κ. Βασίλης Χατζηιακώβου, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί σ’ αυτό το τραπέζι κάθονται πρόσωπα που τους θαυμάζω όλους. Μου θυμίζουν ωραίες εποχές. Και μέχρι σήμερα περνάω ωραία μαζί τους. Με τον Μήτσο, τη Θέκλα, με τον Αλέξανδρο, με τον Θοδωρή και τον Αλέξη. Και με τον Νίκο, τον εκδότη του βιβλίου, ο οποίος θέλει να αποποιηθεί τον τίτλο του εκδότη, αλλά όταν βγάζεις βιβλιάρες είσαι εκδότης. Και αυτό που κρατάω στα χέρια μου είναι βιβλιάρα.», προσθέτοντας χαρακτηριστικά πως: «Θέλω να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ στις εκδόσεις Opportuna, στους εκδότες και στα πρόσωπα που απόψε θα μιλήσουν, ίσως, για τα πιο σημαντικά Άπαντα αυτής της εποχής.».

ΘΕΚΛΑ ΤΣΕΛΕΠΗ
Πρώτη μίλησε η ηθοποιός και ραδιοφωνικός παραγωγός κ. Θέκλα Τσελεπή, η οποία είπε μεταξύ άλλων πως: «Η συνάντηση με το σύμπαν του Πάνου Κουτρουμπούση, θα έπρεπε να πω: η πρόσκρουση με το σύμπαν του, δημιούργησε μια τέτοια ρωγμή, που μας επιβεβαίωσε ότι εκείνη η τρελή ιδέα, που είχαμε όταν ήμασταν μικρά, το ότι φανταζόμασταν, δηλαδή, και υποψιαζόμασταν ότι ο κόσμος μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό από τον μονοδιάστατο που προσφέρεται ως η μόνη πραγματική πραγματικότητα είναι κάτι που για μας, που συναντηθήκαμε μαζί του σε νεαρή ηλικία και μας συνοδεύει μέχρι σήμερα, είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Είμαι πολύ συγκινημένη απόψε. Ο Κουτρουμπούσης είναι κομμάτι του ψυχισμού μου.».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΥΛΙΚΑΚΟΣ
Αμέσως μετά τον λόγο έλαβε ο συνθέτης, τραγουδιστής, ηθοποιός κ. Δημήτρης Πουλικάκος, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Πριν να δώσω το μικρόφωνο στους άλλους επιφανείς εδώ στο τραπέζι, στο πάνελ όπως λέμε, να σας πω δυο λόγια για την πραγματική καταγωγή του Κουτρουμπούση. Στον 17ο, περίπου, αιώνα υπήρχε ένας άρχων Σαμουράι, με το όνομα Μπούσι. Αυτός ήρθε σε σαρκική επαφή με κάποια μυστηριώδη Ελληνίδα ταξιδιώτισσα της εποχής, για την οποία δεν γνωρίζουμε πολλά, παρά μόνον το όνομά της. Λεγότανε Κουτρουλάκου. Το παιδί, λοιπόν, του Μπούσι και της Κουτρουλάκου έφυγε, διότι στην Ιαπωνία ήταν περίεργες οι σχέσεις των μιγάδων εκείνη την εποχή, και ήρθε πάλι πίσω στην πατρίδα, όπου εγκαταστάθηκε στην Άνω Μουσουνίτσα Παρνασσίδος, το χωρίον που λέγεται Αθανάσιος Διάκος σήμερα. Και επειδή υπήρχε το Κουτρουλάκου και το Μπούσιου όλοι τον φωνάζανε: Μπούση, Μπούση, και έμεινε Κουτρουμπούσης. Έτσι, σιγά-σιγά, φτάσαμε και στον Παναγιώτη ή PANOS, όπως υπογράφει τα έργα του.».

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΩΝΙΤΗΣ
Κατόπιν, μίλησε ο συγγραφέας κ. Αλέξανδρος Ασωνίτης, ο οποίος τόνισε μεταξύ άλλων πως: «Τα Άπαντα του Πάνου Κουτρουμπούση είναι όντως τα σημαντικότερα Άπαντα που κυκλοφορούνε φέτος, γιατί ο Κουτρουμπούσης, εκτός από αυτό που έχουμε στο μυαλό μας, όσοι είχαμε τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσουμε ή όσοι τον γνωρίζετε μόνον μέσω των κειμένων και των διηγημάτων του, είναι όντως ένας πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος, ο οποίος υπήρξε και ένας πολύ ιδιαίτερος συγγραφέας.».
Επίσης, ο κ. Ασωνίτης διευκρίνισε πως: «Ο Πάνος, κατά τη γνώμη μου, είναι ένας από τους σημαντικότερους και, σίγουρα, ο πιο ιδιαίτερος διηγηματογράφος της μεταπολιτευτικής ή ακόμη και ολόκληρης της μεταπολεμικής περιόδου. Έχει προικίσει την ελληνική λογοτεχνία με διηγήματα, τα οποία είναι αυτά που είπε και ο Πουλίκας: από την Άνω Παρνασσίδα και από την Ιαπωνία. Πρόκειται για διηγήματα ιδιαιτέρως ευφυή, για διηγήματα φανταστικά, αλλά και του φανταστικού, γραμμένα σε μία γλώσσα δικής του επινοήσεως και εμπνεύσεως, η οποία στην ουσία συμπυκνώνει όλες τις φάσεις της ελληνικής γλώσσας. Και δεν είναι υπερβολή αυτό, διότι τη συναντάμε στα περίφημα κείμενά του, τα οποία όταν τα διαβάζει κάποιος μπορεί να γελάει, όμως, πίσω από αυτή την ευθυμία, κάποιος που θα διαβάσει τα διηγήματά του θα δει να απαστράπτουνε λογοτεχνικές ιδιότητες πάρα πολύ σπουδαίες.», ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Ο Πάνος έχει γράψει περίπου 200 διηγήματα, από τα οποία τα μισά είναι σαν κόμικς, δηλαδή μπορεί κανείς να διαβάσει τα διηγήματά του σαν να είναι ένα κόμικ, αλλά χωρίς εικονογράφηση. Μπορεί να τα διαβάσει ως διηγήματα του φανταστικού, ως διηγήματα επιστημονικής φαντασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στα διηγήματά του πρωταγωνιστούν ή υφέρπουν ή έρχονται πάνω στην επιφάνεια της γραφής του πάρα πολλοί εξωγήινοι. Επίσης, εκτός από τις φάσεις της ελληνικής γλώσσας, που περιλαμβάνει η γραφή του, ακόμη και οι τίτλοι των διηγημάτων του περιλαμβάνουνε ολόκληρη την ελληνική Ιστορία. Και αυτά είναι γραμμένα όχι με έναν τρόπο ακαδημαϊκό, όχι με έναν τρόπο συνηθισμένο, όχι με έναν τρόπο που θα σκεφτόταν ένας συγγραφέας σαν κι εμάς να γράψει, αλλά με έναν πολύ ιδιαίτερο δικό του τρόπο.» και ολοκλήρωσε την ομιλία του διαβάζοντας ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το πολυκύμαντο έργο του Πάνου Κουτρουμπούση.

ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΟΦΩΛΙΑΣ
Ακολούθως, ο κ. Πουλικάκος αναφέρθηκε σε διάφορα χιουμοριστικά περιστατικά της γνωριμίας και της συναναστροφής του με τον Πάνο Κουτρουμπούση και αμέσως μετά τον λόγο έλαβε ο μουσικός, συγγραφέας και βραβευμένος μεταφραστής λογοτεχνικών βιβλίων, κ. Αλέξης Καλοφωλιάς, ο οποίος, αφού τόνισε πως: «Απόψε αισθάνομαι τιμή και χαρά. Τιμή γιατί μιλάμε για τον Πάνο και χαρά που οι λέξεις του βρήκαν ένα σπίτι σε αυτή την έκδοση της Opportuna.», μοιράστηκε ορισμένες προσωπικές ιστορίες από την επαφή του σε κάποιες συνεργασίες με τον εκλιπόντα συγγραφέα.
Επίσης, ο κ. Καλοφωλιάς είπε μεταξύ άλλων πως: «Ο Πάνος Κουτρουμπούσης ήταν ένας άνθρωπος ήπιων τόνων, που μιλούσε σιγανά, με ένα μικρό γέλιο στο τέλος κάθε φράσης, που ήθελε να αφήσει το αποτύπωμά της. Σαν να σκηνοθετούσε το δικό του ταχύδραμα στην κουβέντα μαζί σου, αλλά χωρίς να παίζει ποτέ θέατρο.», ενώ αναφερόμενος στη συνέντευξη που του είχε δώσει ο Πάνος Κουτρουμπούσης αποκάλυψε πως: «Κοντά στο τέλος του βίου του σχεδιάζαμε μία έκδοση της συνέντευξης, αλλά, δυστυχώς, δεν προλάβαμε. Ο Πάνος, όταν μας έδωσε αυτή τη συνέντευξη ήταν 59 χρονών. Αρκετά μεγάλος για έναν απολογισμό, αλλά όχι τόσο ώστε να μην είναι σε θέση να αναθεωρεί και να βλέπει με νέο μάτι βασικές παραμέτρους της πορείας του. Στο μέσον μίας σοβαρής συζήτησης, ένα σχόλιο ή μια παρατήρησή του σου θύμιζε πάντα ότι υπήρχε η άλλη πλευρά, ότι ήμαστε πλάσματα γεμάτα αδυναμίες και ανεπάρκειες, που χωρίς την ικανότητα να γελάμε μαζί τους θα γινόμαστε κομμάτια μέσα σε μία στιγμή. Ο αυτοσαρκασμός και η δηλητηριώδης ειρωνεία τον απελευθέρωναν, αλλά η θλίψη υπήρχε, ήταν πάντα εκεί. Αυτή η αδιόρατη θλίψη ενός παιδιού που έχει ζήσει ένα βαθύ τραύμα σε πολύ τρυφερή ηλικία, που τον χαρακτήριζε πάντα, και, ίσως, ήταν αυτή που τον έσπρωχνε να κάνει τα πάντα να μοιάζει με μία σοβαρή φαρσοκωμωδία ακόμα και μετά τον θάνατο: «Ευτυχώς που πέθανα».».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο κ. Καλοφωλιάς ανέφερε πως: «Θα ήθελα να κλείσω με μια παρατήρηση, που έχει να κάνει με την έκδοση των απάντων. Ο Πάνος ήταν ένας δημιουργός της μικρής φόρμας: Ταχυδράματα, σύντομες ιστορίες, διηγήματα, σκίτσα, μικρές ανάσες δημιουργίας και σύντομα αποτυπώματα εξαίσιων ιδεών. Όμως, με αυτή την έκδοση, για κάποιον περίεργο λόγο, μπορεί να πει κάποιος ότι προσεγγίζει για πρώτη φορά τη μεγάλη εικόνα. Όχι για το ογκώδες της έκδοσης, αλλά γιατί υπάρχει μια πολύ έντονα συνεκτική ουσία, που τα συνδέει όλα. Και αυτή η ουσία είναι το πνεύμα του, ένας οδηγός μέσα σε μια λαβυρινθώδη διάταξη από γλώσσες, εικόνες, επιρροές. Αξίζει, λοιπόν, ένα μπράβο στα παιδιά από την Opportuna, τον Νίκο και τον Ηλία, και ένα ευχαριστώ από όλους όσοι ταξιδέψαμε με τις λέξεις και τις εικόνες του Πάνου Κουτρουμπούση.».

ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΙΚΑΣ
Η εκδήλωση συνεχίστηκε με τον διακεκριμένο συνθέτη και ραδιοφωνικό παραγωγό, κ. Θοδωρή Μανίκα, ο οποίος αρχικά τόνισε πως: «Είναι μεγάλη η τιμή και η συγκίνηση που βρίσκομαι στο πάνελ, και για τους ανθρώπους που είναι μαζί μου εδώ, αλλά και κυρίως για το πρόσωπο και το έργο το οποίο τιμούμε απόψε.», κατόπιν αναφέρθηκε σε σχετικές λεπτομέρειες από τη γνωριμία του με τον Πάνο Κουτρουμπούση, που χρονολογείτο ήδη από τη νεαρή του ηλικία, αφηγήθηκε πιπεράτες και χιουμοριστικές ιστορίες και επισήμανε μεταξύ άλλων πως: «Τον Πάνο τον κατέτασσα πάντα ως εξής: το μεν έργο του έχει αυτό το δυικόν της εκφράσεως. Δηλαδή, από τη μια μεριά ταχυδράματα και historials, απέναντι, από την άλλη μεριά, στο διόλου ευκαταφρόνητο και τόσο ευδιάκριτο εικαστικό έργο. Εγώ το βλέπω σαν ένα εικαστικό ονειροδρόμιο. Άρα, είχε ένα δυικό στην έκφραση, αλλά είχε ένα μοναδικό στην ύπαρξη. Με έναν μαγικό τρόπο όλα αυτά συνιστώντο σε μία ενιαία οντότητα, που λεγόταν Panos ή Πιτ Κουτρουμπούσης. Σε αυτό το μοναδικό της υπάρξεώς του έβλεπα πάντα ίχνη λογοτεχνίας, επιστημονικής φαντασίας, σινεμά, αλλά και βαθιά γνώση Ιστορίας, Μυθολογίας και όλα αυτά που τον διακάτεχαν. Ήταν απίστευτο πώς ήταν συμπυκνωμένα σε ένα ενιαίο πράγμα, που δεν ξεχώριζε από δω εκείνο, από εκεί το άλλο, αλλά ήταν όλα ένα πράγμα. Και αυτά τα πράγματα θέλουνε κάποια κότσια, δεν επιτυγχάνονται δια αποφάσεων.».
Επίσης, ο κ. Μανίκας ανέφερε πως: «Για το ογκώδες έργο του, όπως μας παραδίδεται πλέον σε αυτόν τον καλοδουλεμένο τόμο με τα άπαντά του, η ταπεινότητά μου φρονεί ότι τώρα είναι η ώρα να αναγνωριστεί και κάτι σημαντικότερο στον Παναγιώτη Κουτρουμπούση, ήτοι: η πατρότητα, η γέννηση δύο ξεχωριστών λογοτεχνικών ιδιωμάτων, που περιποιούν τιμή στην ελληνική γλώσσα και στον ελληνικό πολιτισμό. Και που ονομάζονται: Ταχύδραμα και Historials. Και πρέπει αυτή η αναγνώριση να γίνει άμεσα, με φιλικό αλλά και ηχηρό τρόπο, που να μην αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις. Και επ’ αυτού, από εδώ και πέρα, όλοι μετράνε και όλα μετράνε. Όλοι όσοι εμπνέονται ή και κυκλοφορούν γύρω από το έργο του, που άφησε αυτός ο γίγαντας, οι παίκτες και τα παικτάκια, οι δημιουργοί και οι χάστες, οι εργάτες και οι κωλυσιεργούντες. Και με τη στενή και απόλυτη έννοια, που έχει στα ελληνικά η λέξη «Ζήτω», κλείνω αυτή την εισήγηση, λέγοντας: Ζήτω ο γίγας των ελληνικών γραμμάτων Πάνος Κουτρουμπούσης. Εάν συμφωνείτε, πρέπει κι εσείς να αντιφωνήσετε.», όπερ εγένετο από όλες και όλους τους παρευρισκόμενους.

ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Στη συνέχεια, για ακόμη μία φορά ο κ. Πουλικάκος ανέγνωσε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το έργο του Πάνου Κουτρουμπούση, και αμέσως μετά τον λόγο έλαβε ο Ψυχολόγος-Ψυχαναλυτής, διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Πατρών και Παντείου, συγγραφέας, μεταφραστής και επιμελητής συγγραμμάτων για την ψυχανάλυση, κ. Νίκος Παπαχριστόπουλος, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Όπως βλέπουμε ο Κουτρουμπούσης είναι ένας συγγραφέας, που παίζει με τη γλώσσα. Φτιάχνει δηλαδή μια πραγματικότητα μέσα από τη γλώσσα και έτσι τον μνημονεύουμε κι εμείς σήμερα, και έτσι τον διαβάζουμε. Δηλαδή, αν δεν υπήρχε η γλώσσα δεν θα υπήρχε και αυτή η πραγματικότητα του Κουτρουμπούση.» και ολοκλήρωσε λέγοντας πως: «Το ενδιαφέρον για εμάς τους μελετητές του Κουτρουμπούση είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Πάνος πετυχαίνει μία συνέχεια. Δηλαδή, τι γίνεται μετά τη γραφή του. Και τη συνέχεια τη δίνει ο ίδιος στο τέλος. Γι’ αυτό περιλάβαμε κα δυο-τρία κείμενα από το βιβλίο που δεν γράφτηκε: Το «Βασάνων κατοικία». Έχουμε το εξώφυλλο του βιβλίου, όμως δεν έχουμε τα διηγήματά του. Αλλά έχουμε ως κληροδότημα την περίφημη φωτογραφία: «Ευτυχώς που πέθανα».».

ΚΕΗΤ ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΟΥΣΗ
Μάλιστα, για την προαναφερόμενη φωτογραφία, η επί πολλά χρόνια σύζυγος του Πάνου Κουτρουμπούση, κ. Κέητ Κουτρουμπούση ανέφερε πως: «Αυτή τη φωτογραφία του έβαλα στον τάφο του.», τόνισε πως: «Εμένα μου άρεσαν πάρα πολύ τα σκίτσα του. Από τα γραπτά του καταλαβαίνω κυρίως την ποίηση που έχει γράψει στα αγγλικά.» και πρότεινε αν ήθελε κάποιος από το κοινό να μιλήσει για τον Panos.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

Σχετικά βίντεο με αποσπάσματα από την παρουσίαση των Απάντων του Πάνου Κουτρουμπούση μπορείτε να δείτε πατώντας ΕΔΩ, ΕΔΩ, ΕΔΩ και ΕΔΩ.