Λουκάς Χριστοδούλου: «Έχω προτείνει, όπως και άλλοι πολλοί, να δημιουργηθεί Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών.»

Των Παναγιώτας Σούγια και Απόστολου Σαλονικίδη

Γεννημένος στη Νέα Ιωνία Αττικής, πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών (Α.Σ.Ο.Ε.Ε.), εργάστηκε επί 33 συναπτά έτη ως ανώτερο στέλεχος πολυεθνικής εταιρείας, διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Νέας Ιωνίας (2003-2010), τον οποίο υπηρέτησε από τις θέσεις του Αντιπρόεδρου της Δημοτικής Επιχείρησης (2003-2004), του Αντιδημάρχου Οικονομικών (2005-2006) και του Πρόεδρου του Πνευματικού Κέντρου (2008-2011).
Επίσης, υπήρξε Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προσφυγικών Σωματείων (2017-2018) και από το 2013 ως σήμερα είναι Πρόεδρος του Κέντρου Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Νέας Ιωνίας (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.) και από το 2019 ως σήμερα του συλλόγου «Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας».
Ο Συγγραφέας-Ερευνητής κ. Λουκάς Χριστοδούλου έχει γράψει μέχρι σήμερα 5 εξαιρετικά βιβλία ιστορικού περιεχομένου: «Η Νέα Ιωνία στο Μεσοπόλεμο 1922-1941», «Η Νέα Ιωνία από την Κατοχή στη Μεταπολίτευση 1921-1975», «Η Ιστορία των Σωματείων της Ν. Ιωνίας 1923-1975», «Οι εκλογές στη Ν. Ιωνία από το 1923-1975» και «Από τους Ποδαράδες 1922… στη Νέα Ιωνία 1934… – Η Προσφυγική Πρωτεύουσα της Αθήνας», έχει συμμετάσχει σε ντοκιμαντέρ ιστορικού περιεχομένου, άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά, και ακόμη έχει πραγματοποιήσει δεκάδες ομιλίες και παρουσιάσεις αρχειακού υλικού και ντοκουμέντων σχετικών με τη Μικρά Ασία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.
Με τον πολυπράγμονα και ιδιαίτερα σημαντικό Ιωνιώτη, κ. Λουκά Χριστοδούλου, συναντηθήκαμε στο γραφείο του στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας, όπου μας παραχώρησε την ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί.

Ερώτηση: Κύριε Χριστοδούλου, με ποια αφορμή ξεκινήσατε να ασχολείστε με τα κοινά των Μικρασιατικών σωματείων και συλλόγων της γενέτειράς σας Νέας Ιωνίας;
Λουκάς Χριστοδούλου: Ξεκίνησα μετά από το τέλος του πολιτικού μου βίου ως αυτοδιοικητικός παράγοντας στην πόλη, όταν κατάλαβα ότι πλέον δεν είχα μέλλον σε αυτό που λέγεται Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θέλησα να προασπίσω και να θωρακίσω την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θέτοντας ένα δικό μου μοντέλο λειτουργίας κάποιων νομικών προσώπων ή πολιτιστικών συλλόγων, που ήταν στην περιοχή, με αντικειμενικό σκοπό να αλλάξω το status της εποχής εκείνης, ψάχνοντας και ερευνώντας στοιχεία σε διάφορα επιστημονικά ιδρύματα, αρχεία, προσωπικές συλλογές και άλλα, που μου δίνανε τη δυνατότητα να παρουσιάσω και να ασχοληθώ με τα Μικρασιατικά θέματα σε μια νέα θέση που μου είχε προταθεί. Συγκεκριμένα, ο πρώην Δήμαρχος Ηρακλής Γκότσης, αν και πολιτικός μου αντίπαλος, μου πρότεινε την τιμητική θέση του Αντιπροέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.. Συγχρόνως, εκείνη την περίοδο, έγινα μέλος της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, στο Δ.Σ. της οποίας εκλέχτηκα από τις πρώτες εκλογές που συμμετείχα. Από τότε υπηρετώ σε διάφορες θέσεις του Δ.Σ. με την αγάπη που με διακρίνει σε κάποιες έννοιες, που λέγονται: Μικρασία, πρόσφυγες, αγάπη των προσφύγων στις πατρίδες τους, ίδρυση της πόλης και όλα αυτά που με συγκινούν και με κρατούν μέχρι τώρα ζωντανό.
Είμαι κι εγώ πρόσφυγας Μικρασιατικής καταγωγής από το σόι της μητέρας μου, η οποία ανήκει στο γενεαλογικό δέντρο των Εφραίμογλου, μιας πολύ μεγάλης οικογένειας από τη Σπάρτη της Πισιδίας, που σε μια απογραφή που είχε γίνει από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού τα μέλη αυτής της οικογένειας είναι περίπου 2.000 άτομα. Είναι πάρα πολλά άτομα, διότι τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς ήταν πολυμελείς οι οικογένειες. Μάλιστα, αν δούμε το γενεαλογικό δέντρο των οικογενειών της Νέας Ιωνίας θα διαπιστώσουμε πως κατά τις δεκαετίες του ’20 και του ’30 λίγο-πολύ ήταν όλοι συγγενείς, διότι οι γάμοι γίνονταν σε τοπικό επίπεδο, δημιουργώντας και τα νέα ζευγάρια πάλι 5-6 παιδιά. Μιλάμε για πολύ μεγάλες οικογένειες, που υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Βέβαια, τώρα έχουνε διασπαστεί, καθώς έχουν φύγει εκτός των γεωγραφικών ορίων της πόλης, αλλά αυτό ήταν ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των προσφύγων, που άργησαν πολύ να κάνουν οικογένειες μαζί με τους γηγενείς. Πιστεύω πως μετά τη δεκαετία του ’50 (έτσι είναι γραμμένο και στα διάφορα αρχεία) άρχισαν να παντρεύονται και με ντόπιους. Μέχρι τότε οι οικογένειες αυτές σχετίζονταν αναμεταξύ τους. Οι Εφραίμογλου, οι Καζαντζόγλου, οι Στυλιανίδηδες κ.ά.. Τα δε συνοικέσια, συνήθως, γίνονταν αφού ο ένας έβλεπε τον άλλον από απόσταση, στους περιπάτους και στις κοινωνικές συναθροίσεις. Κατόπιν, πήγαινε ο μεσάζων, που έκανε το προξενιό, φροντίζοντας τα ζευγάρια να μην είναι συγγενείς 1ου ή 2ου βαθμού. Όμως, μακρινή συγγένεια είχαν σίγουρα. Έτσι, λοιπόν, δημιουργήθηκαν τα σόγια, που λέγανε, τα οποία ήτανε ξακουστά.

ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ ΚΑΙ “ΕΝΩΣΗ ΣΠΑΡΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ”
Ερ.: Τι σημαίνει να είναι κανείς πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας;
Λ.Χ.: Νομίζω ότι είναι πολύ μεγάλη τιμή και για εμένα και για την πόλη που την εκπροσωπώ. Θεωρώ ότι την αντιπροσωπεύω επάξια, παρουσιάζοντας ένα πολύ μεγάλο έργο. Ίσως, το έργο αυτό να μην φαίνεται και να μην εκτιμάται στη Νέα Ιωνία, αλλά είναι σίγουρο ότι συζητιέται σε όλη την Ελλάδα. Ιδίως το έργο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. αυτά τα δέκα χρόνια τολμώ να πω ότι πρόκειται για κάτι εξωπραγματικό. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως στα 20 χρόνια λειτουργίας του, εκ των οποίων τα 10 χρόνια είμαι πρόεδρος, έχει εκδώσει 24 βιβλία και 24 τεύχη του περιοδικού του, έχει διοργανώσει 10 συμπόσια, εκατοντάδες ομιλίες, διαλέξεις κ.τ.λ. . Αλλά και προσωπικά έχω διαβεί όλη την Ελλάδα, πηγαίνοντας σε όλες σχεδόν τις πρωτεύουσες των νομών, όπου με έχουν καλέσει, μιλώντας σε εκδηλώσεις και παρουσιάζοντας διάφορες εκθέσεις.
Νομίζω πως αυτό το έργο το πιστώνονται τόσο ο Δήμος όσο και τα δύο μεγάλα σωματεία, το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και η ιστορική Ένωση Σπάρτης Μικράς Ασίας.
Ερ.: Είστε ικανοποιημένος από τη συμμετοχή των μελών των Δ.Σ. για τη διοργάνωση των εκάστοτε εκδηλώσεων των φορέων που προΐσταστε, αλλά και για την παρουσία των πολιτών σε αυτές;
Λ.Χ.: Είναι δυο ξεχωριστές ερωτήσεις. Θα περίμενα περισσότερη ενέργεια από τα μέλη των Δ.Σ.. Από τη στιγμή που συμμετέχουν κάποιοι συμπολίτες στα Δ.Σ., είτε είναι διορισμένοι στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., είτε εκλέγονται στην Ένωση Σπάρτης, πιστεύω ότι μπορούν να προσφέρουν πολύ περισσότερα. Και όλη αυτή η ομαδική δράση να βγει προς τα έξω. Δεν υπάρχει ο αυτοκράτορας, που μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του και να λύσει όλα τα θέματα. Μέσα από τον διάλογο, από συζητήσεις και από προτάσεις προκύπτει ένα εποικοδομητικό πρόγραμμα. Και εγώ είμαι ένας άνθρωπος ανοιχτός σε κάθε προτεινόμενη ιδέα, διότι έχοντας εργαστεί 33 χρόνια σε διευθυντικές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα έχω μάθει να συνεργάζομαι. Έχω μάθει να είμαι διευθυντής, αλλά όχι ως απόμακρος διευθυντής, αλλά ως διευθυντής που ακούει. Έχω, λοιπόν, συνηθίσει να συνεργάζομαι, να καλώ σε εβδομαδιαία βάση τους συνεργάτες μου και να τους λέω τι προβλήματα υπάρχουν και τι προτάσεις έχουν να φέρουν.
Πρέπει ο οποιοσδήποτε να μην λέει ότι τα ξέρει όλα. Άλλο πράγμα, βέβαια, είναι το να μπορείς να διοικείς, να ακούς και να συνδέεις τα πράγματα. Οι συνδετικοί κρίκοι σχηματίζουν και στεριώνουν την αλυσίδα. Η αλυσίδα δεν γίνεται μόνη της. Αν τυχόν η αλυσίδα δεν έχει κρίκους που να συνδέονται γερά ο ένας με τον άλλον, που με μια ματιά σε μια δύσκολη κατάσταση να μπορεί καθένας να καταλαβαίνει και να αντιμετωπίσει τυχόν προβλήματα, να υπάρχει εμπιστοσύνη, εμπιστοσύνη και ξανά εμπιστοσύνη, αλλά και υπερηφάνεια για το έργο που επιτελούμε, δεν γίνεται να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα.

ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.
Ερ.: Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τα Μουσεία που διατηρεί και συντηρεί το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Νέας Ιωνίας.
Λ.Χ.: Το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. έχει δύο μεγάλα μουσεία σε τοπικό επίπεδο. Όταν ξεκίνησε το 2003 ήταν η αγωνία του τότε δημάρχου, Γιάννη Χαραλάμπους (ιδρυτή του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., που και μόνο γι’ αυτό το τεράστιο έργο που δημιούργησε μόνος του όλη η Νέα Ιωνία πρέπει να του βγάζει το καπέλο), ο οποίος τα έκανε πράξη από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του.
Όταν το 2002 γίνανε οι δημοτικές εκλογές, είχε βάλει στο πρόγραμμά του να γίνει ένα Μουσείο και ένα Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού. Και το συμπεριέλαβε αυτό διότι αποδεδειγμένα δεν υπήρχε η βούληση της κεντρικής πολιτικής σκηνής, που χρόνια τώρα λέει: «Θα κάνουμε αυτό το μουσείο, θα κάνουμε το ένα, θα κάνουμε το άλλο», δίχως να προχωράει τίποτε, αλλά άφησε τους Δήμους και τις μικρές κοινότητες (όσοι είχανε κάποια ενθυμήματα και δεν θέλανε να πάνε στα σκουπίδια ή να παραμείνουνε σαν διακοσμητικά σε προσφυγικά σπίτια) να κάνουνε μουσεία. Και, πράγματι, ο Δήμος Καλαμαριάς έχει ένα εξαίσιο Μικρασιατικό Μουσείο, όπως έχει και ο Δήμος Νεάπολης μαζί με τη Μητρόπολη Σταυρούπολης στη Θεσσαλονίκη, όπου έχει αποσπαστεί ο φίλος Κώστας Νίγδελης, κάνοντας ένα τεράστιο έργο. Έτσι και εδώ στη Νέα Ιωνία έχουμε κι εμείς αυτό το μουσείο, για το οποίο μπορούμε να πούμε πως τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει ημέρες δόξας.
Το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., λοιπόν, είναι προσανατολισμένο στην ποιότητα των δράσεων σε επίπεδο να διοργανώνει σημαντικές εκδηλώσεις, καλώντας καθηγητές πανεπιστημίων, ακαδημαϊκούς και άλλους ειδήμονες σε τριήμερα συμπόσια και συνέδρια, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορούν να παρουσιάσουν το έργο τους. Και από εδώ και πέρα, τουλάχιστον όσο βρίσκομαι στη διοίκησή του, θα δώσει αυτή τη δυνατότητα σε νέους επιστήμονες, σε νέους ερευνητές, διότι αυτοί θα φέρουνε το καινούργιο. Πιστεύω πως ο κόσμος έχει βαρεθεί με τους παλιούς και νομίζω πως έφτασε η ώρα να έρθουν νέα παιδιά. Αυτή την ανάγκη ανανέωσης τη διαπιστώσαμε και στο τελευταίο συμπόσιό μας, όπου ήρθε μία κοπέλα λόγω ακύρωσης της συμμετοχής ενός γνωστού καθηγητή, και άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Και όταν βλέπεις μία νέα επιστήμονα να ανεβαίνει στο έδρανο, κάτω από το οποίο βρίσκονται 200 άτομα, και στο τέλος να κερδίζει με το σπαθί της το ενθουσιώδες χειροκρότημα, παίρνεις θάρρος και εσύ που την πρότεινες να το ξανακάνεις, δίνοντας δύναμη και σε άλλους νέους ανθρώπους να παρουσιάσουν το έργο τους, δίχως να περιμένουν να περάσουν την ηλικία των 40-45 ετών μέχρι να καθιερωθούν. Έτσι, δηλώνω πως προτίθεμαι να ανανεώσω σταδιακά τους ομιλητές στα συμπόσιά μας.

Ερ.: Θα θέλατε να μας αποκαλύψετε τη θεματική του επόμενου θεσμικά καταξιωμένου Συμποσίου του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.;
Λ.Χ.: Με δεδομένο το γεγονός πως έχουν εξαντληθεί τα θέματα για τον ξεριζωμό, τη Μικρασιατική καταστροφή κ.τ.λ., αλλά και με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση και θεμελίωση της πόλης της Νέας Ιωνίας, σας αποκαλύπτω πως η επόμενή μου πρόταση προς το Δ.Σ. θα είναι «η εποποιΐα της αποκατάστασης των προσφύγων σε αγροτική και αστική θέση», με το σκεπτικό πως δεν ωφελεί πλέον να κλαίμε και να οδυρόμαστε για ό,τι έγινε, αλλά θα πρέπει να δούμε και το μέλλον αυτών των ανθρώπων, που έσκυψαν το κεφάλι, ματώσανε στα εργοστάσια, ιδρώσανε στην αγροτιά και από την άλλη, βέβαια, γίνανε φύλακες των συνόρων μας στη Βόρεια Ελλάδα, όπου πολλούς τους τοποθέτησαν στα σύνορα με τη Βουλγαρία, ως ανάχωμα στα τότε σχέδια των γειτόνων μας να αποκτήσουν πρόσβαση στο Αιγαίο. Έτσι, οι πρόσφυγες εκείνοι, εκτός από την εγκατάστασή τους και την προσμονή για μια νέα πατρίδα, συγχρόνως γίνανε και θεματοφύλακες των συνόρων μας.
Ερ.: Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς και για τη θλιβερή επέτειο της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή;
Λ.Χ.: Ας πάρουμε ξεχωριστά τα δύο αυτά ερωτήματα. Πιστεύω ότι τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 δεν είχανε την αίγλη που θα έπρεπε να δώσουν σε μια τέτοια επέτειο. Βέβαια, σε αυτό συνέβαλε κατά μεγάλο ποσοστό η πανδημία του «COVID-19», η οποία δεν επέτρεψε να γίνουν ανοιχτές εκδηλώσεις, έτσι ώστε ο κόσμος να συμμετάσχει σε αυτές και να μάθει πράγματα.
Πιστεύω πως η Επιτροπή που όρισε η κυβέρνηση για να αντιπροσωπεύσει και να διοργανώσει όλες αυτές τις δράσεις ασχολήθηκε επιφανειακά.
Σε ό,τι μας αφορά ως ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., αντιμετωπίσαμε την επέτειο για την Επανάσταση του 1821 σε συνάρτηση με τη Μικρασία, καθώς μετά από μια ευφυή πρόταση του αγαπητού μου Αρχάγγελου Γαβριήλ, που ήτανε μέλος του Δ.Σ., αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε τη συμβολή των Μικρασιατών στην Ελληνική Επανάσταση.
Έτσι, λοιπόν, μπορέσαμε ως ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. να συλλέξουμε όλες τις υπάρχουσες σχετικές πληροφορίες και να τις εκδώσουμε σε έναν συλλογικό τόμο, ο οποίος, μάλιστα, τιμήθηκε στον πρόσφατο διαγωνισμό της Εστίας Νέας Σμύρνης, που είχε τίτλο: «Η συμβολή των Μικρασιατών στην Επανάσταση του 1821».
Τώρα, σχετικά με τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, παρακολουθώντας τα γεγονότα από τα διάφορα μέσα ενημέρωσης, αλλά και από τα social media, διαπίστωσα πως έγινε πραγματικός οργασμός σε κάθε πόλη και χωριό. Δεν υπήρχε τόπος, που να μην έγινε έστω μια εκδήλωση.
Ειδικά εμείς εδώ στη Νέα Ιωνία μπορώ να πω ότι πραγματοποιήσαμε 20 μεγάλες εκδηλώσεις. Όλες είχανε επιτυχία και όλες έτυχαν της δέουσας προσοχής. Σε γενικές γραμμές πιστεύω πως δεν έγιναν υπερβολές, ούτε τεράστια έξοδα. Μεταξύ άλλων διοργανώθηκαν: έκθεση φωτογραφίας, συμπόσιο, τριήμερο γλέντι στο δημοτικό στάδιο Νέας Ιωνίας, εκδήλωση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, ενώ από την πλευρά μας, ως ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., παρουσιάσαμε ημερίδες για τον αθλητισμό, για τον Φώτη Κόντογλου, για τις πρώτες εκκλησίες και τα πρώτα σχολεία των προσφύγων, για τις αθλητικές ομάδες, δίνοντας στον κόσμο τη δυνατότητα να παρακολουθήσει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Και, μάλιστα, από την αρχή μέχρι το τέλος της περσινής χρονιάς.

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΔΡΑΣΕΩΝ
Ερ.: Σε ποιον βαθμό είστε ευχαριστημένος αποτιμώντας τις σχετικές δράσεις του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., αλλά και της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας, είτε ως διοργανωτές είτε ως συμμετέχοντες;
Λ.Χ.: Θέλω να πιστεύω ότι και εγώ προσωπικά, αλλά και τα μέλη των Δ.Σ., συνεισφέραμε ένα μεγάλο ποσοστό, που πιστεύω ότι με βάση το 100 φτάσαμε περίπου στο 75% με 80%. Θα μπορούσαμε να δώσουμε λίγο παραπάνω, αλλά τα οικονομικά μας ήτανε περιορισμένα σε σχέση με τις εκδηλώσεις που θέλαμε να κάνουμε, αλλά και ο κόσμος ακόμη δεν έχει ξεθαρρέψει από τον φόβο της πανδημίας, ώστε να έρχεται και να έχει αθρόα συμμετοχή.
Γενικά θεωρώ πως ο απλός κόσμος είναι κριτής των πάντων, όπως και των εκδηλώσεων. Και όσο έρχεται κοντά σου μπορεί να σου κάνει και εκείνος προτάσεις, τις οποίες πάντοτε ακούω με πολλή χαρά. Πρέπει, λοιπόν, να ενδιαφέρεται ο κόσμος για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, να προτείνει πράγματα, αλλά και να μας φέρνει ιστορικά πολύτιμα οικογενειακά κειμήλια για τα μουσεία μας. Δεν σας κρύβω πως ένα μεγάλο όνειρό μου είναι να μπορέσουμε να εκδώσουμε ένα βιβλίο με τις φωτογραφίες των πρώτων προσφυγικών οικογενειών, που ζήσανε στη Νέα Ιωνία. Αυτό θα είναι κάτι συγκλονιστικό. Μάλιστα, έχω σκεφτεί κάποια στιγμή σε ένα από τα δέντρα της πλατείας Σημηριώτη να κρεμάσουμε καλαίσθητες κάρτες με τα ονόματα των πρώτων προσφυγικών οικογενειών της πόλης. Νομίζω ότι θα είναι κάτι ωραίο.
Ερ.: Με δεδομένο το γεγονός της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ίδρυση της γενέτειράς σας προσφυγικής Νέας Ιωνίας, τι να αναμένουμε τόσο από το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. όσο και από τον ιστορικό σύλλογο της Ένωσης Σπάρτης Μικράς Ασίας;
Λ.Χ.: Θα προσπαθήσουμε με όλες τις δυνάμεις μας, τις μικρές ή τις μεγάλες, και ανάλογα με τις διάφορες προτάσεις που θα υπάρχουν, να κάνουμε το καλύτερο δυνατό. Έχω κι εγώ να υποβάλλω ορισμένες προτάσεις, όμως δεν ξέρω αν θα μπορέσουν να υλοποιηθούν, καθώς το 2023 είναι ένα προεκλογικό έτος διεξαγωγής βουλευτικών και δημοτικών εκλογών, γεγονός που θα περιορίσει αναπόφευκτα το διαθέσιμο χρονικό διάστημα διεξαγωγής επετειακών εκδηλώσεων.
Και το ακόμη πιο άσχημο είναι ότι σε μια τέτοια επέτειο, δυστυχώς, ο κόσμος θα διχαστεί σε τοπικό επίπεδο και θα αποπροσανατολιστεί από τον κεντρικό στόχο, που θα έπρεπε να είναι το να είμαστε όλοι ενωμένοι και να δημιουργήσουμε ένα αξιόλογο έργο, πάντοτε προς τιμήν της πόλης. Αλλά, δυστυχώς, ήδη βλέπω πως από τώρα έχουνε ξεκινήσει οι αντιπαραθέσεις, οι οποίες είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι δεν θα δώσουνε την αίγλη που θα έπρεπε να έχει ένας εορτασμός, που γίνεται κάθε 100 χρόνια.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Ερ.: Κατά το πρόσφατο παρελθόν υπήρξατε Πρόεδρος της Ο.Π.Σ.Ε. και μεταξύ άλλων αγωνιστήκατε για τη δημιουργία Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού στις προσφυγικές πολυκατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας, οι οποίες μετά από την απαλλοτρίωσή τους πέρασαν στη δικαιοδοσία της Περιφέρειας. Υπάρχει φως στο τούνελ της δημιουργίας του;
Λ.Χ.: Δυστυχώς, δεν υπάρχει φως στο τούνελ. Πάντοτε, όταν ξεκινάει ένα έργο έχει απίστευτα μεγάλες καθυστερήσεις. Να σας θυμίσω ότι το έργο για το Ολυμπιακό Στάδιο είχε ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας του ’60 και ολοκληρώθηκε μετά από 30 χρόνια. Δυστυχώς, στην Ελλάδα οι περισσότερες διαδικασίες για διάφορα έργα, που ξεκινάνε σήμερα, ολοκληρώνονται μετά από 20 και 30 χρόνια. Έτσι, λοιπόν, οι υποσχέσεις πως δόθηκαν πριν από 5 χρόνια πως στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή θα έχουν αναπαλαιωθεί οι προσφυγικές πολυκατοικίες στη λεωφόρο Αλεξάνδρας δεν επαληθεύτηκαν. Ήδη μπήκαμε στο 2023 και ακόμη δεν έχει γίνει το παραμικρό, καθώς οι εργασίες και οι πολύπλοκοι διαγωνισμοί έχουνε τελματώσει.
Ερ.: Επίσης, εξ όσων γνωρίζετε, σε ποιο στάδιο υλοποίησης βρίσκεται το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού της Θεσσαλονίκης, η Β΄ φάση του οποίου, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της σύμβασης, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το 2023;
Λ.Χ.: Εκεί πέρα τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα. Πάνε πιο γρήγορα και προχωράνε. Απλώς, ο χώρος που έχει διατεθεί είναι πολύ μικρός για την πόλη της Θεσσαλονίκης και την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, αφού η συμπρωτεύουσα θεωρείται ως η προσφυγομάνα του Ελληνισμού, με τους χιλιάδες πρόσφυγες που είχε δεχθεί κατά κύματα σε διάφορες περιόδους.
Ο χώρος που έχει διατεθεί, από ό,τι γνωρίζω, είναι περίπου 700 τ.μ., όσο είναι οι δύο χώροι του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., που είναι διαθέσιμοι στο λαογραφικό μας μουσείο και στο μουσείο υφαντουργίας. Τι να μπορέσεις να βάλεις εκεί, τι να μπορέσεις να εκθέσεις; Πού είναι οι διοικητικοί χώροι, οι χώροι πρόσβασης και άλλα πολλά;
Θα γίνει, βέβαια, ένα μουσείο, αλλά θα είναι πάρα πολύ μικρό. Και δεν νομίζω ότι είναι στο μέγεθος των προσδοκιών των προσφύγων.
Ερ.: Από τη μακροχρόνια πλέον ενασχόλησή σας με τον Μικρασιατικό Πολιτισμό, την Ιστορία και τη μετεξέλιξή του στη σύγχρονη Ελλάδα, ποια βήματα θεωρείτε πως πρέπει να γίνουν από την Πολιτεία για την προβολή και την περαιτέρω ανάδειξή του;

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΔΡΑΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Λ.Χ.: Έχω προτείνει, όπως και άλλοι πολλοί, να δημιουργηθεί Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών. Και όχι μία σε ένα πανεπιστήμιο, αλλά να γίνουν στην Αθήνα για τη Νότια Ελλάδα και στη Θεσσαλονίκη για τη Βόρεια Ελλάδα, την οποία δεν θα πρέπει να την αδικήσουμε, διότι εκεί εγκαταστάθηκε το 52% των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Υπάρχει, βέβαια, η Έδρα Ποντιακών Σπουδών, αλλά είναι πολύ εξειδικευμένη και ασχολείται μόνον με τους Πόντιους. Νομίζω, λοιπόν, ότι θα μπορούσε να υπάρχει και μία ακόμη Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών, η οποία δεν είναι απαραίτητο να χρηματοδοτηθεί από κάποιον ιδιώτη. Το κράτος, λοιπόν, πρέπει να μπει μπροστά, να βρει τα ποσά, να κάνει μία ισότιμη έδρα, έτσι ώστε να δώσει τη δυνατότητα στους νέους ερευνητές να αξιοποιήσουν το τεράστιο σχετικό υλικό που υπάρχει, μεγάλο μέρος του οποίου βρίσκεται σε πανεπιστημιακούς χώρους εκτός Ελλάδας.

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ

Ερ.: Όντας εργαζόμενος ως διευθυντικό στέλεχος μέχρι τη συνταξιοδότησή σας, πώς προέκυψε το πάθος σας για τη συγκέντρωση σημαντικότατου αρχειακού υλικού και για τη συγγραφή ιστορικού περιεχομένου βιβλίων;
Λ.Χ.: Εγώ και στην ιδιωτική μου ζωή είχα μάθει να δουλεύω. Δεν είμαι άνθρωπος του καφενείου, δεν είμαι άνθρωπος της βόλτας. Είμαι άνθρωπος της δράσης. Και στα 33 χρόνια, που δούλευα στον ιδιωτικό τομέα, θυμάμαι ότι η λέξη «οκτάωρο» δεν ταίριαζε σε μένα. Πάντοτε θα έβρισκα να κάνω κάτι, όπως μια συμπληρωματική δουλειά για να μπορέσω να είμαι πιο αξιοπρεπής απέναντι στην κοινωνία και στην οικογένειά μου.
Όταν πήρα την απόφαση να συνταξιοδοτηθώ, παίρνοντας ένα πακέτο αποζημίωσης περί υποχρεωτικής αποχώρησης κάποιων υπαλλήλων, κοίταξα αμέσως τι θα γίνει με το επόμενο βήμα μου, καθώς δεν μπορούσα να κάτσω στο σπίτι, ούτε μπορούσα να γυρνάω εδώ κι εκεί.
Σκέφτηκα, λοιπόν, να ασχοληθώ με τα Μικρασιατικά θέματα και ξεκίνησα πρώτα από την Ιστορία της πόλης μας, διότι ήθελα να επαληθεύσω αν όλα όσα γραφόντουσαν μέχρι τότε στηρίζονταν πάνω σε πραγματικές πηγές ή σε αφηγήσεις.
Έτσι, ερευνώντας κατευθείαν στις πηγές (εφημερίδες, ντοκουμέντα, Γενικά Αρχεία του Κράτους κ.τ.λ.), διαπίστωσα πως υπήρχαν πολλές αντιφάσεις, αρχής γενομένης από την περίπτωση της θεμελίωσης της πόλης.
Ξεκινώντας, λοιπόν, από αυτή την περίοδο, εργαζόμενος 8 και 10 ώρες, μάζεψα χιλιάδες έγγραφα, τα οποία τα ταξινόμησα κατά χρονολογική σειρά, και μετά άρχισα να τα επεξεργάζομαι. Και από την επεξεργασία όλων αυτών έχει προκύψει η βιβλιογραφία και η έκδοση 5 βιβλίων, περίπου 2.500 σελίδων, που αφορούν την Ιστορία της πόλης της Νέας Ιωνίας.
Βασικά, εμένα αυτό με ενδιέφερε. Δηλαδή, έχω βρει από το 1923, που ιδρύθηκε η πόλη, μέχρι το 1975, ανέκδοτο υλικό, πολύ μεγάλο μέρος του οποίου το έχω συμπεριλάβει στα 5 βιβλία που έχω εκδώσει, δύο μαζί με τον κ. Χάρη Σαπουντζάκη και τρία μόνος μου. Τα περισσότερα από αυτά τα βιβλία τα έχω χρηματοδοτήσει και έχω ματώσει οικονομικά, με αντικειμενικό σκοπό να δώσω στοιχεία σε όποιον ενδεχόμενα θέλει να ψάξει για την Ιστορία της πόλης μετά από 30 και 50 χρόνια. Άλλωστε, η Ιστορία γράφεται με ντοκουμέντα και όχι μόνον με αφηγήσεις χωρίς περαιτέρω διασταύρωση. Γι’ αυτό στα βιβλία μου, ιδίως μάλιστα στο τελευταίο, πάντοτε έχω εκατοντάδες παραπομπές, νομοθετικά διατάγματα, φακέλους των πρωθυπουργών στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στον ΕΛΙΑ, στην Εθνική Τράπεζα, που έχει ένα πολύ μεγάλο ιστορικό αρχείο, αλλά και από ιδιώτες, που έψαξα και βρήκα. Έτσι, μέσα από μικρά κομματάκια δημοσιευμάτων που εύρισκα, θα μπορούσα να πω ότι αποκρυπτογράφησα διάφορα γεγονότα, διότι είναι γεγονός πως από τη δεκαετία του 1924 μέχρι το 1934, που η Νέα Ιωνία ήτανε συνοικισμός της Αθήνας, οι εφημερίδες ασχολούνταν με αυτήν. Όμως, μετά από το 1934, που έγιναν αυτόνομοι δήμοι, δύσκολα βρίσκεις πλέον στοιχεία.
Όταν, λέει, είσαι κοντά στην πρωτεύουσα τα ξέρεις όλα. Όταν φύγεις λίγο έξω από την πρωτεύουσα σε χάνει η μάνα σου. Έτσι, λοιπόν, οι παραπομπές και τα μικρά δημοσιεύματα, το να μπορέσεις να τα μαζέψεις, να τα βάλεις με χρονολογική σειρά, να εμφανίσεις φωτογραφίες κ.τ.λ. ήταν κάτι το εκπληκτικό.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως είχα πάει στον ΕΛΙΑ και βρήκα σε τρία κομμάτια μία φωτογραφία της Νέας Ιωνίας. Αρχικά δεν γνώριζα πως ήταν της Νέας Ιωνίας. Μόνον όταν μπόρεσα μετά από ξενύχτι αρκετών ημερών να τις ενώσω το κατάλαβα. Η φωτογραφία αυτή βρίσκεται πίσω από το γραφείο μου στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. και πρόκειται για την πρώτη πανοραμική φωτογραφία της Νέας Ιωνίας. Και, βέβαια, έχει πολύ καλή ανάλυση για την περιοχή, γιατί μέχρι τότε οι περισσότερες φωτογραφίες που έχουμε είναι από εφημερίδες, η ποιότητα των οποίων είναι πολύ περιορισμένη.
Και η δεύτερη που υπάρχει είναι η περίφημη αεροφωτογραφία του 1934, που εμφανίστηκε στην Αεροπορική Έκθεση, που είχε γίνει στο Ζάππειο εκείνη την εποχή.
Έτσι, λοιπόν, η ευχαρίστησή μου ήταν να μπορώ να ασχολούμαι με κάτι δημιουργικό, να μαζεύω υλικό, κάτι που μου έχει λείψει τα δύο τελευταία χρόνια λόγω της πανδημίας και έχω «αρρωστήσει», διότι δεν μπορούσα να πηγαίνω στα διάφορα ερευνητικά κέντρα. Και, ξέρετε, άλλη είναι η γοητεία του να δεις έναν φάκελο, να τον ανοίξεις και να ξέρεις ότι αυτό το χαρτί που έχει μέσα το έχει πιάσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος ή ο Νικόλαος Πλαστήρας. Είναι συγκλονιστικό. Και μετά να βλέπεις πως το ίδιο χαρτί έγραφε πληροφορίες για τη Νέα Ιωνία. Ειλικρινά σας λέω ότι ανατρίχιαζα μόνο στη σκέψη ότι το ίδιο χαρτί το έπιασαν σπουδαίες προσωπικότητες πριν από τόσες δεκαετίες.
Επίσης, χαίρομαι πολύ που γνώρισα πάρα πολλούς αξιόλογους ανθρώπους, που εργάζονται σε όλα αυτά τα αρχεία, οι οποίοι με εμπιστεύονται, με εξυπηρετούνε και μου δίνουνε υλικό, αλλά και με καθοδηγούνε πολλές φορές.
Πρόσφατα, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους κάνανε μια βάση δεδομένων για να ενώσουνε πληροφορίες για όλη την Ιστορία. Το παρακολούθησα με προσοχή και έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον. Μόνον που η προσπέλαση των ψηφιακών αρχείων μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών σε εθίζουν και σου «παίρνουν» τη ζωή. Δηλαδή, έτσι και ξεκινήσεις σε πάει από αρχείο σε αρχείο και ξεχνιέσαι. Πώς περνάνε οι ώρες ειλικρινά δεν ξέρω.
Μια φορά, που είχα πάει στη Θεσσαλονίκη και δεν ήξερα τι να κάνω ένα πρωινό, σκέφτηκα να πάω στο Ιστορικό Αρχείο της Μακεδονίας. Πήγα, λοιπόν, και ψάχνοντας να βρω διάφορα στοιχεία, με πλησίασε ένας υπάλληλος και με ρώτησε: «Γνωρίζετε και τους 1395 περίπου προσφυγικούς οικισμούς που είχε η Ε.Α.Π. στη Βόρεια Ελλάδα;». Μόλις του απάντησα αρνητικά, μου έδωσε έναν πλήρη σχετικό κατάλογο φωτοτυπημένο. Να φανταστείτε πως δεν υπάρχει πουθενά το σχετικό πρωτότυπο έγγραφο του 1928. Έτσι απρόοπτα μου δόθηκε η δυνατότητα να ξενυχτίσω εκατοντάδες βράδια ολόκληρα, τρία-τέσσερα χρόνια, 10-12 ώρες καθημερινά, ψάχνοντας στατιστικά στοιχεία για κάθε έναν οικισμό, μέχρι τη στιγμή που ολοκλήρωσα ένα τρίτομο έργο περίπου 1800 σελίδων. Μόνον το να βρεις τους οικισμούς και τις απογραφές τους, που σε κάθε απογραφή, λόγω των διοικητικών αλλαγών, μπορεί να βρεις πως ο οικισμός είναι στον νομό Φλώρινας και στον άλλον να τον βρεις στον νομό Καστοριάς ή Κοζάνης δίπλα. Και πρέπει να βγάλεις τα μάτια σου με τα πολύ μικρά γράμματα για να πηγαίνεις να βλέπεις. Εν τω μεταξύ δεν είναι μόνον ότι άλλαζε νομό, μπορεί να άλλαζε και επαρχία μετά, όπως μπορεί να άλλαζε και όνομα. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Τελικά, όμως, μπορώ να σας πω ότι για έναν ή δύο οικισμούς δεν έχω βρει στοιχεία.
Ερ.: Περιμένατε να έχουν τα βιβλία σας τόσο ευρεία αναγνώριση και αποδοχή, μέχρι του σημείου βράβευσής τους;
Λ.Χ.: Ειλικρινά δεν περίμενα, τουλάχιστον το τελευταίο βιβλίο μου, να έχει τόσο μεγάλη ανταπόκριση. Όταν έγινε η παρουσίαση του βιβλίου μου: «Από τους Ποδαράδες 1922 στη Νέα Ιωνία του 1934» (ενός τόμου 720 σελίδων, σχήματος Α4, με δεκάδες σχεδιαγράμματα και πάρα πολλές ανέκδοτες ως τότε φωτογραφίες), δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια του αγαπητού Γιάννη Χαραλάμπους, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων πως: «Αυτό το βιβλίο πρέπει να πάει σε όλα τα σχολεία, να το διαβάσουν, για να μάθουν την πραγματική Ιστορία της πόλης.». Όταν ακούς από έναν άνθρωπο που ξέρει και έχει ζήσει στην πόλη, έχει διατελέσει δήμαρχος επί 8 χρόνια, να λέει αυτά τα λόγια είναι πολύ συγκινητικό.

ΕΚΔΟΣΗ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗΣ ΣΕΙΡΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ

Ερ.: Πώς σχολιάζετε την τιμητική για τη Νέα Ιωνία συμμετοχή της στην έκδοση της αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων, που δημιουργήθηκε από τα ΕΛ.ΤΑ. ειδικά για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή;
Λ.Χ.: Μετά από πρότασή μου και μετά από πολύ μεγάλο αγώνα πετύχαμε να πείσουμε τα ΕΛ.ΤΑ. να εκδώσουν και να κυκλοφορήσουν τη σειρά θεματικών γραμματοσήμων με τους πρώτους προσφυγικούς συνοικισμούς της Αθήνας.
Με δεδομένο το γεγονός πως όλον τον χρόνο της επετείου της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή το κράτος δεν σκέφτηκε να κάνει μία κεντρική εκδήλωση για τους πρώτους προσφυγικούς συνοικισμούς, τουλάχιστον μέσα από αυτή τη σειρά γραμματοσήμων θα μπορέσει να τους μάθει και ο τελευταίος παραλήπτης ενός γράμματος ή μιας επιστολής στο εξωτερικό. Είναι μεγάλο πράγμα να δεις έναν φάκελο και να έχει γραμματόσημο με τους πρώτους προσφυγικούς συνοικισμούς. Και όπως μας είπε ο πρόεδρος των ΕΛ.ΤΑ. στην παρουσίαση των γραμματοσήμων: «Τα γραμματόσημα αυτά που βγήκανε είναι τα πρώτα προσφυγικά γραμματόσημα από της ιδρύσεως των ΕΛΤΑ.». Αυτό νομίζω είναι μεγάλη επιτυχία.

Γενικά, μέχρι πρότινος η Νέα Ιωνία δεν είχε ποτέ συμπεριληφθεί σε κάποιο γραμματόσημο. Βλέπαμε πρωτεύουσες νομών, π.χ. όπως τα Γρεβενά, με 20-30 χιλιάδες κατοίκους να έχουν ένα αποτύπωμα της ιστορίας τους, ένα καμπαναριό, μια κεντρική πλατεία. Η Νέα Ιωνία, με εκατό χρόνια ζωής και με τόσο μεγάλη ιστορία, όχι μόνον πολιτισμού, αλλά και εθνικών αγώνων, δεν είχε κανένα φιλοτελικό αποτύπωμα.
Οι πρόσφυγες της Νέας Ιωνίας πάλεψαν και στη γερμανική κατοχή και στον εμφύλιο, και ήτανε πάντοτε παρόντες, δίνοντας το αίμα τους και έχοντας τα θύματά τους. Πώς μπορούμε να ξεχάσουμε το μπλόκο της Καλογρέζας; Δεν έπρεπε να παλέψουν όλοι όσοι ήτανε δήμαρχοι, ώστε να βγούνε γραμματόσημα «τα μπλόκα της κατοχής»; Ποιος πρέπει να το κάνει; Ένας απλός ερευνητής; Και εάν δεν βρισκόμασταν στη συγκυρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή δεν θα γινόταν ούτε αυτό που έγινε. Έτσι συμπεριλήφθηκαν οι 4 πρώτοι προσφυγικοί Δήμοι.
Για να εκδοθεί ένα γραμματόσημο, όπως μάθαμε, κατατίθενται συγκεκριμένες τεκμηριωμένες προτάσεις, που να αιτιολογούν την έκδοσή του. Φτάνουν, λοιπόν, στην επιτροπή υλοποίησης εκδόσεων εκατοντάδες προτάσεις από διάφορους συλλόγους, φορείς κ.τ.λ.. Και υπάρχει γνωμοδοτική επιτροπή, η οποία γνωμοδοτεί. Σε αυτή την επιτροπή προσκομίσαμε όλα τα απαιτούμενα στοιχεία και τεκμήρια που συγκέντρωσα με πολύ κόπο, τεκμηριώνοντας και δικαιολογώντας την ιστορικότητα των γεγονότων, ώστε να δημιουργηθεί μία θεματική σειρά γραμματοσήμων.
Ερ.: Γενικότερα, σε τι επίπεδο συνεργασίας βρίσκονται οι θεσμικές σχέσεις σας με την πολιτική και θρησκευτική εξουσία της Νέας Ιωνίας;
Λ.Χ.: Σαν ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., υπαγόμενοι στις διατάξεις λειτουργίας ως Νομικό Πρόσωπο του Δήμου, έχουμε πολύ καλή συνεργασία με τη Δήμαρχο Νέας Ιωνίας. Αλλά και με τους προηγούμενους Δημάρχους υπήρχε αντίστοιχη συνεργασία, τόσο με τον Ηρακλή Γκότση, τουλάχιστον επί προεδρίας δικής μου, όσο και με τον Γιάννη Χαραλάμπους, επί προεδρίας του Χάρη Σαπουντζάκη.
Επίσης, μπορώ να πω ότι έχουμε πάρα-πάρα πολύ καλή συνεργασία με τον ιδιαίτερα χαρισματικό Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Γαβριήλ, με τον οποίο όποτε χρειάζεται συνεργαζόμαστε άψογα και ο ίδιος παρίσταται σχεδόν σε όλες τις εκδηλώσεις μας.
Ερ.: Ως Νομικό Πρόσωπο του Δήμου Νέας Ιωνίας, θεωρείτε ότι υπάρχουν περιθώρια μεγαλύτερης χρηματοδότησης του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.;
Λ.Χ.: Πιστεύω ότι ο Δήμος θα πρέπει να δει με διαφορετικό μάτι το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.. Το έχω πει αρκετές φορές πως το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ., θα πρέπει να στελεχωθεί με περισσότερα άτομα, διότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των διοικητικών εργασιών και των εκδηλώσεων τα πραγματοποιώ σχεδόν μόνος μου. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, τουλάχιστον δύο ακόμη υπαλλήλους, έναν που να ασχολείται με το αρχείο και έναν με τα διοικητικά, τις εκδηλώσεις και όλες τις επαφές με τους συλλόγους και τους λοιπούς φορείς από όλη την Ελλάδα.
Ερ.: Τι σημαίνει βαθύτερα η Νέα Ιωνία για τον απλό δημότη της, Λουκά Χριστοδούλου;
Λ.Χ.: Επειδή τυγχάνει να είμαι γέννημα θρέμμα της Νέας Ιωνίας και δεν έχω απομακρυνθεί πολύ από την πόλη μου, για εμένα είναι η ζωή μου, η ύπαρξή μου. Εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα, εδώ ανδρώθηκα, εδώ παντρεύτηκα, εδώ έκανα εγγόνια, εδώ θα ζήσω και εδώ θα πεθάνω. Είναι ένας τρόπος ζωής για μένα. Δεν θέλω ποτέ να την εγκαταλείψω και πάντοτε σέβομαι και αγαπώ τις γειτονιές της πόλης μου.
Ερ.: Ποιες είναι οι χαρακτηριστικότερες αναμνήσεις από τα παιδικά σας χρόνια μέχρι την περίοδο του μετασχηματισμού της Νέας Ιωνίας σε μια σύγχρονη πόλη;
Λ.Χ.: Τα παιδιά μου χρόνια είναι τελείως διαφορετικά από τα αντίστοιχα των σημερινών παιδιών, για τις ανάγκες των οποίων δεν υπάρχουν ελεύθεροι χώροι, δεν υπάρχουν αλάνες, δεν υπάρχει το τρέξιμο, δεν υπάρχουν παιδικά παιχνίδια. Η νεολαία έχει αλλάξει πλέον τα χαρακτηριστικά δράσης όσον αφορά τα νεανικά χρόνια των παιδιών, τα οποία ήδη από τεσσάρων-πέντε χρονών έχουνε ως παιχνίδι το κινητό τηλέφωνο, με το οποίο παίζουνε videogames και όλα αυτά, τα οποία έχουνε αποσυντονίσει και διαλύσει τον κοινωνικό ιστό της οικογένειας, που παλαιότερα αποτελούσε τη βασική αρχή όλων των οικογενειών. Και αυτό ίσχυε ακόμη περισσότερο στις διάφορες προσφυγικές οικογένειες, που μαζευόντουσαν -ιδίως κάθε Κυριακή- για να φάνε όλοι μαζί, για να ακούσουν τον Στέλιο Καζαντζίδη κ.τ.λ..
Αλλά και οι γιορτές σήμερα έχουν αλλάξει τελείως. Εμείς πηγαίναμε με τα πόδια στις διάφορες γιορτές (στη θεία μου, στη γιαγιά μου κ.τ.λ., που μένανε ακόμη και 5 χιλιόμετρα μακριά), καθώς δεν υπήρχαν αυτοκίνητα. Όταν θέλαμε να πετάξουμε αετό πηγαίναμε μέχρι «τα μάρμαρα» κοντά στην Εθνική Οδό. Τα πάντα έχουν αλλάξει, ακόμη και οι γεύσεις των φαγητών, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τις γεύσεις των φαγητών εκείνης της εποχής.
Πού είναι εκείνα τα γιασεμιά, που είχανε οι γείτονες στις αυλές τους ή σε γλάστρες αν δεν είχανε αυλές; Πέρναγες το καλοκαίρι και μοσχομύριζαν οι περιοχές. Έκοβες βασιλικό, τον έτριβες και τον έβαζες στη μύτη απολαμβάνοντας την υπέροχη μυρωδιά του.
Από τις καλές μου αναμνήσεις είναι οι εκδρομές που πηγαίναμε τις εορτές, να πετάξουμε τον αετό, να κάνουμε τα κούλουμα. Παίρναμε μαζί μας κιλίμια για να βάλουμε κάτω. Κανείς δεν βαρυγκομούσε. Σήμερα, δεν πιστεύω ένα παιδί να πάρει ένα κιλίμι και να το πάει περπατώντας 5 χιλιόμετρα ή να πάει να χαιρετήσει τη γιαγιά του ή τον παππού του που ζουν σε ανάλογη απόσταση.
Θυμάμαι, επίσης, πως υπήρχαν δυο δωμάτια στο σπίτι. Στις γιορτές στο ένα καθόντουσαν οι μεγάλοι, όπου τρώγανε και πίνανε, και στο άλλο, επάνω σε ένα κρεβάτι, δέκα παιδιά κάναμε κωλοτούμπες. σπρώχναμε ο ένας τον άλλον και χορταίναμε με τη μυρωδιά του φαγητού που μαγειρευόταν. Βέβαια, τότε δεν υπήρχανε πολλά φαγητά. Με τρία αυγά και 4-5 κιλά πατάτες κάνανε μια ομελέτα, ρίχνανε μέσα και δυο κομματάκια σουτζούκι και δυο κομμάτια παστουρμά, και μύριζε όλη η περιοχή. Ένα κομματάκι από αυτό το βάζανε πάνω σε μια φέτα ψωμί και αυτό ήταν το φαγητό του εορτάζοντος. Και όμως ήμασταν όλοι χαρούμενοι. Αυτό ήταν ο τότε τρόπος ζωής, ενός τελείως διαφορετικού κόσμου από τον σημερινό.
Ερ.: Πέρα από τις πολυάσχολες θεσμικού χαρακτήρα δραστηριότητές σας, πώς είναι η καθημερινότητά σας σε προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο;
Λ.Χ.: Σήμερα, η ζωή μου είναι το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.. Από το πρωί που ξυπνάω έρχομαι στο γραφείο, όπου έχω τον δικό μου χώρο, έχω δημιουργήσει τη δική μου βιβλιοθήκη, και η ενασχόληση και η χαρά μου είναι εδώ πέρα.
Έχω πια μεγαλώσει αρκετά. Οι απαιτήσεις μας για διασκέδαση προς τα έξω έχει περιοριστεί. Έχω γίνει και παππούς δυο εγγονών. Βοηθάω και τα παιδιά μου, πηγαίνοντας τα εγγόνια μου στο σχολείο και φέρνοντάς τα πίσω στο σπίτι.
Γενικότερα η καθημερινότητά μου είναι τελείως διαφορετική από παλαιότερα. Πιστεύω ότι η ζωή μετά από τη συνταξιοδότηση αλλάζει τελείως. Έχεις νέες παρέες. Ο καθένας μαζεύεται στα έσω και όχι προς τα έξω. Γιατί όταν εργάζεσαι σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, όπως εγώ, έχεις τελείως διαφορετικές παρέες. Τώρα οι παρέες μου έχουν περιοριστεί στα στενά όρια της Νέας Ιωνίας. Και αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να είμαι πολλές ώρες εδώ στο γραφείο. Άλλωστε, οι κοντινοί μου φίλοι είναι οι φίλοι που έρχονται εδώ να μου πούνε μια καλημέρα ή κάποιοι γνωστοί με τους οποίους συναναστρέφομαι στις κοινωνικές εκδηλώσεις.
Ερ.: Τι αγαπάτε να κάνετε περισσότερο;
Λ.Χ.: Να ψάχνω και να γράφω.
Ερ.: Υπάρχει κάτι που να σας εξοργίζει κυριολεκτικά;
Λ.Χ.: Αυτό που με εξοργίζει γενικά στον άνθρωπο είναι να βάζει τον εαυτό του πάνω από όλα. Να είναι εγωιστής, να είναι ισχυρογνώμων, να είναι ξερόλας, όπως λέμε στην κοινή, να μην ξέρει ποιο είναι το μέτρο και ποιο είναι το όριο των δυνατοτήτων του, έτσι ώστε να μπορεί να περιορίσει την εικόνα του προς τα έξω και να βοηθήσει στο κοινωνικό σύνολο.
Όλοι μπορεί να έχουμε κάποιες φιλοδοξίες. Όταν, όμως, μπαίνουμε σε κάποιες ομάδες και συναναστρεφόμαστε με κάποιους ανθρώπους, πρέπει να λειτουργούμε σύμφωνα με τα δεδομένα της συγκεκριμένης ομάδας. Δεν μπορεί να επιβάλλουμε με τον τρόπο και με τη συμπεριφορά μας κοινωνικές καταστάσεις, που είναι απαράδεκτες. Σήμερα, η κοινωνία έχει ένα τεράστιο πρόβλημα. Αυτό της επικοινωνίας. Μπορεί να το είχε πάντα αυτό το πρόβλημα, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ πιο έντονο. Ο κόσμος έχει περιοριστεί. Οι πολυκατοικίες πλέον έχουνε γίνει αδιάβατες. Μπορεί κάποιος να μένει σε μια πολυκατοικία και να μην μιλάει με κανέναν και να έχει τελείως τυπικές σχέσεις με τους γείτονές του. Πράγμα που ήταν αδιανόητο τα περασμένα χρόνια, που έβγαιναν οι άνθρωποι από τα σπίτια τους και καθαρίζανε μέχρι και το πεζοδρόμιο. Σήμερα, βλέπουμε μια στην κυριολεξία τρισάθλια πόλη. Όλοι έχουμε μάθει και δεν τολμάμε να κάνουμε παρατήρηση. Για παράδειγμα, βλέπω στα παγκάκια έξω από το ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. να τρώνε σπόρια και να πετάνε κάτω τις φλούδες. Και όταν τους ρωτάω ποιος θα τα μαζέψει, μου απαντάνε: «Γιατί πληρώνουμε δημοτικά τέλη;». Η λογική, όμως, δεν είναι αυτή. Η λογική είναι με τη συμπεριφορά μας και την κοινωνικότητά μας να περιορίζουμε τις δράσεις κάποιων άλλων, που προσθέτουν πρόσθετα βάρη στην κοινωνία.
Ερ.: Έχετε κάποιο κρυφό όνειρο που επιθυμείτε διακαώς να υλοποιήσετε;
Λ.Χ.: Με αιφνιδιάζετε τώρα. Αυτό που θα ήθελα να κάνω είναι φεύγοντας από αυτή τη ζωή να αφήσω κάτι. Θέλεις να είναι βιβλία, θέλεις να είναι μια παρουσία; Το παιδί μου και τα εγγόνια μου να λένε ότι ο πατέρας μου και ο παππούς μας ήταν ο Λουκάς Χριστοδούλου, ο οποίος προσέφερε κάτι στην κοινωνία. Και όταν κυκλοφορούν στην πόλη τα παιδιά μου, η γυναίκα μου ή τα εγγόνια μου, όλοι να λένε: «Αυτοί είναι παιδιά, οικογένεια, του Λουκά Χριστοδούλου, ενός ανθρώπου, που άφησε το στίγμα του στη Νέα Ιωνία.». Δεν κρύβω πως με ενδιαφέρει η υστεροφημία μου. Δεν ξέρω εάν είναι καλό ή κακό αυτό. Πάντως θα ήθελα να λένε έναν καλό λόγο.
Ερ.: Τι θα θέλατε να ευχηθείτε για το 2023;
Λ.Χ.: Θα ήθελα για το νέο έτος να πω ότι επειδή είναι έτος βουλευτικών και δημοτικών εκλογών να εκλεγεί μια κυβέρνηση που να είναι αγαπητή στον λαό, που να μπορεί να προσφέρει και να συνενώσει κόμματα και παρατάξεις για το κοινό καλό. Και, αντίστοιχα, να προκύψει μια δημοτική αρχή, την οποία θα σέβονται οι αντίπαλοί της, και να βοηθήσουν όλοι μαζί, ώστε αυτός ο τόπος να πάει μπροστά.
Επίσης, εύχομαι να έχουν υγεία όλοι οι άνθρωποι, να περιοριστούνε οι αρρώστιες και ο «COVID-19», που έχει ταλαιπωρήσει πάρα πολύ κόσμο, να βρεθούνε νέα φάρμακα γι’ αυτή τη διαβόητη αρρώστια του καρκίνου, και η κοινωνία να βαδίσει σε μονοπάτια ευτυχίας και ευημερίας. Εύχομαι σε όλες και όλους να έχουν ό,τι καλύτερο επιθυμούνε σε προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο.
Ερ.: Εν κατακλείδι, υπάρχει κάτι άλλο με το οποίο θα θέλατε να ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη;
Λ.Χ.: Εύχομαι καλή επιτυχία στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα σας, να είναι εποικοδομητική, να την αγκαλιάσουν όλοι για τις πληροφορίες και το επίπεδο της δημοσιογραφίας που εσείς ξεκινάτε. Και ξέρω ότι έχετε σε πολύ υψηλό επίπεδο το δημοσιογραφικό καθήκον. Γιατί η είδηση σκέτη δεν λέει τίποτα. Οι δημοσιογράφοι είναι για να κριτικάρουνε την είδηση και να τη δώσουνε στον απλό αναγνώστη όπως θα πρέπει να τη δώσουν.
Ερ.: Σας ευχαριστούμε πολύ.
Λ.Χ.: Και εγώ σας ευχαριστώ.

Ακολουθεί ένα ιδιαίτερο φωτογραφικό “οδοιπορικό” της πορείας του κ. Λουκά Χριστοδούλου μέσα στον χρόνο, από τα νεανικά του χρόνια μέχρι σήμερα, όπως ευγενικά παραχώρησε στην εφημερίδα μας από το προσωπικό του αρχείο.